Egypte ontraadseld
Mysteriën uit de oudheid onder de loep
Huub Pragt
2019
ISBN: 9789462494336
Uitgever: Walburg Pers, Zutphen

Met Egypte ontraadseld heeft Egyptoloog Huub Pragt een nieuw boek geschreven voor een breed publiek. In dertien korte hoofdstukken tracht hij bekende en minder bekende problemen te behandelen waar Egyptologen en niet-Egyptologen tegenaan lopen.

In het eerste hoofdstuk ontkracht Pragt meteen het bestaan van een eerdere beschaving in het Nijldal, een geliefd onderwerp van allerhande piramidioten (denk ‘Atlantis’ en ‘ancient aliens’). Het is een goed idee om dit te schrijven, al is het maar om tegenargumenten te bieden tijdens feestjes waarop mensen je met een serieus gezicht vragen of de piramides als prisma’s bedoeld zijn (waargebeurd). Hoewel het nog maar de vraag is of het lukt tegengas te bieden aan waanzinnig populaire bestsellers uit de jaren negentig zoals Graham Hancock’s Fingerprints of the Gods en Robert Bauval’s The Orion Mystery, laat staan de ‘ancient alien theorists’ van History(!) Channel. Het vereist een aparte studie naar de menselijke psychologie om deze pseudowetenschap te lijf te gaan.

In hoofdstuk 2 gaat het dan ook over de ouderdom van de sfinx en in hoofdstuk 3 over de oriëntatie van de piramides van Giza op de sterrenhemel. Maar ook worden meer klassiek Egyptologische raadsels behandeld zoals de identiteit van diverse mummies en zoekgeraakte farao’s, waaronder Hatsjepsoet, Smenchkare en Nefertiti. Een vraagstuk dat onderzoekers van de Bijbel lang heeft beziggehouden is wanneer de Exodus heeft plaatsgevonden, hoewel we eerlijkheidshalve de Bijbelse verhalen moeten scharen onder dezelfde overdrachtelijk bedoelde mythologie die door Hancock-aanhangers zo serieus worden genomen. Het blijkt nu eenmaal keer op keer dat de archeologie zich niet wil voegen naar de geschreven teksten uit de oudheid. Wat dat betreft had Pragt nog wat sterker kunnen zijn in zijn argumentatie.

Hoofdstuk 10 beslaat een onderwerp dat door Pragt is behandeld tijdens de Egyptologendag in Leuven in 2016, en hoofdstuk 11 is tevens het thema van zijn boek De Verborgen Tombe uit 2008. Wat mist aan het hele verhaal is een conclusie. Wat kunnen we leren van deze raadsels? Zijn ze nu voorgoed opgelost? Wat denkt Pragt zelf van de behandelde onderwerpen?

Het boek is mooi vormgegeven en goed geïllustreerd. Het formaat is wat onhandig (groot en significant dunner dan op de foto) en had handzamer gekund. Ondanks het grote formaat hebben de kaarten op p. 6 een wat klein lettertype. De kwaliteit van de foto’s is wisselend, sommige afbeeldingen zijn onscherp (het vuurstenen mes op p. 11) of te donker (het schrijversbeeld op p. 38). Het is fijn dat er publieksboeken zijn die wat dieper gaan dan ‘De Egyptenaren bouwden piramides’, hoewel sommige informatie misschien wat al te droog is weergegeven voor niet-Egyptologen. Een en ander had wat meer gecontextualiseerd kunnen worden, met eventueel gebruik van voetnoten.