De godenfamilie van Heliopolis
De Enneade (wat “groep van negen” betekent) was een groep van negen goden die volgens de priesters van Heliopolis (een belangrijke Oudegyptische stad, nu onder een stadswijk van Caïro) aan het begin van de schepping stonden. Deze goden vormden een familie met Atoem als stamvader.
De scheppingsmythe van Heliopolis
In het begin was er alleen chaos, voorgesteld als de eindeloze oeroceaan Noen. Uit het niets verschijnt de god Atoem op de Benben, een oerheuvel die uit het water oprees. Atoem wordt beschouwd als schepper en de eerste god.
Atoem creëerde twee andere goden: Sjoe (de luchtgod) en Tefnoet (de godin van de vochtigheid). Dit deed hij volgens de nette versie van het verhaal door te niezen of te spugen.
Sjoe en Tefnoet kregen samen twee kinderen: Geb (de aardgod) en Noet (de hemelgodin). Geb en Noet werden door hun vader Sjoe gescheiden in hemel en aarde.
Geb en Noet kregen op hun beurt vier kinderen die een belangrijke rol zouden speelden in het Egyptische pantheon:
- Osiris (god van het dodenrijk)
- Isis (beschermgodin en de vrouw van Osiris)
- Seth (god van de chaos)
- Nephthys (beschermgodin en in sommige mythes de vrouw van Seth)
Stamboom van de Enneade
De mythe van Osiris en Isis
Een van de bekendste verhalen uit de Egyptische mythologie is het verhaal van Osiris en Isis. Hier volgt een vereenvoudigde versie:
Osiris was een goede en wijze koning van Egypte. Hij leerde de mensen landbouw, wetten en hoe ze de goden moesten vereren. Zijn vrouw Isis stond hem bij en samen regeerden ze rechtvaardig over Egypte. Maar Osiris’ broer Seth was jaloers op zijn macht en populariteit.
Seth bedacht een sluw plan. Hij organiseerde een groot feest en liet een prachtige kist maken die precies paste om het lichaam van Osiris. Tijdens het feest zei Seth dat hij de kist cadeau zou doen aan degene die er precies in paste. Toen Osiris in de kist ging liggen, sloot Seth de kist snel, verzegelde hem en gooide hem in de Nijl.
Isis was ontroostbaar en ging op zoek naar haar man. Na een lange zoektocht vond ze de kist in Byblos (in het huidige Libanon), waar een boom eromheen was gegroeid. Ze bracht het lichaam van Osiris terug naar Egypte om hem een waardige begrafenis te geven.
Maar Seth ontdekte het lichaam, sneed het in 14 stukken en verspreidde deze over heel Egypte. Opnieuw ging Isis op zoek, ditmaal geholpen door haar zuster Nephthys. Ze vonden alle delen behalve één. Een wel heel belangrijk deel, voor een man…
Met behulp van haar magische krachten en die van Anubis en Thoth, wist Isis Osiris weer tot leven te wekken, maar alleen in de onderwereld. Daar werd Osiris de koning van de doden en rechter in het hiernamaals. Voordat Osiris naar de onderwereld ging, wekte Isis hem lang genoeg tot leven om een zoon te verwekken: Horus.
Toen Horus volwassen was, eiste hij de troon op die rechtmatig van zijn vader was. Seth weigerde op te geven, wat leidde tot een lange strijd tussen Horus en Seth. Na vele beproevingen en met de hulp van andere goden won Horus uiteindelijk en werd hij de nieuwe koning van Egypte. Elke nieuwe farao werd gezien als de levende Horus op aarde.
Aan welk verhaal doet de mythe van Osiris en zijn gemene broer Seth je trouwens denken? In de moderne versie spelen leeuwen in de hoofdrol.
Wist je dat?
Het verhaal van Osiris’ dood en wederopstanding werd elk jaar ritueel nagespeeld tijdens festivals. Deze festivals vielen samen met de jaarlijkse overstroming van de Nijl, die nieuwe vruchtbaarheid bracht aan het land, net zoals Osiris nieuw leven bracht na de dood.