Egyptologie.nu

Review: De geheime oorsprong

Op 22 juli 2021

Op 24 juni presenteerde Tom Vanderlaken (pseudoniem van Tom Buijtendorp) zijn fictiedebuut De geheime oorsprong in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Na diverse non-fictie boeken over het Romeinse Rijk volgt nu een thriller in de stijl van Dan Brown. Hoofdpersonen zijn weggelegd voor de Franse verzamelaar Nicolas Dampierre en de Italiaanse journaliste Gina Chimanti. Ook ontbreekt natuurlijk niet een geheime orde met als doel een Bijbels geheim voor altijd in de kiem te smoren.

Tom Buijtendorp wees me op zijn nieuwe boek omdat het Rijksmuseum van Oudheden en de grafkapel van Hetepherachty erin een rol spelen. De hoofdpersonen vliegen van hot naar her (niet zo duurzaam natuurlijk) terwijl ze aanwijzingen volgen van de overleden vader van Gina, die onder verdachte omstandigheden aan zijn einde is gekomen. Zo doen de protagonisten niet alleen het RMO in Leiden aan maar ook het Louvre in Parijs, en hoppen in de tweede helft van het boek moeiteloos via Syrië, Libanon en Dubai naar Egypte en uiteindelijk Ethiopië.

De hoofdstukken zijn kort en af en toe zit je op het puntje van je stoel bij een achtervolging, motorvliegles voor beginners of andere waaghalzerij op de top van het hoogste gebouw van de wereld. Tussendoor veel mansplaining van Nicolas aan Gina, die uiteraard knap is. Een groot deel van het boek bestaat uit dialoog, met veel informatie van Genesis en Gilgamesj tot de training van een CIA-agent. De gebeurtenissen worden daardoor een enkele keer wat afgeraffeld, zoals een potentieel spannende vergiftiging in een tombe.

Het moet gezegd worden dat er wel wat Egyptologische foutjes in het boek zitten. Het arbeidersdorp Deir el-Medina wordt in hoofdstuk 74 ‘El-Medina’ genoemd, zo zal niemand het in werkelijkheid aanduiden. Iineferty is Lineferty geworden. En de scène die beschreven wordt in het graf van Hetepherachty toont wel degelijk geiten en geen antilopes. Ook zou ik moslims geen islamieten noemen en is het doorspekken van de spreektaal van een Duitstalig karakter met quasi-Duitse woorden tenenkrommend.

Maar het boek heeft potentie en bevat alle ingrediënten voor een aardige thriller (geen historische fictie, zoals de kaft zegt). Wat erg fijn is aan het verhaal is het escapisme in deze corona-tijd: je kunt even ontsnappen naar exotische oorden en je eigen problemen vergeten. Persoonlijk heb ik minder met bijbelse onenigheid maar ik slenter graag door Egypte, ook al is het in een boek. Hopelijk heeft Buijtendorp nog kruit in het vat voor nieuwe delen in het genre!

Kijk hier de boekpresentatie terug

Hondsdagen

Door Nicky

Op 21 juli 2021

In Achtergrond

Beeldje van Isis en Horus uit de Ptolemeïsche Tijd (Metropolitan Museum)

De Oude Egyptenaren wisten het al: deze periode in de zomer was een tijd van chaos. Het oude jaar liep af en het was wachten op de Nijloverstroming – het Akhet-seizoen – en de komst van de ster Sirius. Deze ster, Sepdet in het Oudegyptisch en geassocieerd met de godin Isis, werd in het Grieks Sothis genoemd en was onderdeel van het sterrenbeeld Grote Hond. De ‘hondsdagen’ staan in Nederland traditioneel voor de periode van 20 juli tot 20 augustus waarin het het warmst is, met insecten, hittegolven, stormen en een algemeen gevoel van lethargie.

In de Egyptische kalender werd deze tijd gemarkeerd door vijf schrikkeldagen die over het algemeen ongeluk betekenden. Het Nijlwater stond op zijn laagst, wat insectenplagen meebracht, en men wachtte met smart op de komende overstroming. Als die te laag was heerste er honger, te hoog en hele dorpen konden worden weggespoeld.

De vijf epagomenale dagen of ‘vijf dagen op het jaar’ (Herioe Renpet) waren gewijd aan de goden Osiris, Horus, Seth, Isis en Nephtys. De eerste dag van het nieuwe jaar, Wep Renpet (letterlijk: de opening van het jaar) was reden tot feest. Op deze dag (en vele anderen) werden offers gebracht aan de doden, iets was expliciet op Ouderijks graftombes vermeld staat:

Een gesproken offer is voor hem bij de opening van het jaar, het Thotfeest, het Tep Renpet feest, het Wag-feest, het Sokarfeest, het Grote Feest, het Brandfeest en het uitgaan van Min.

Latei van de grafkapel van Hetepherachty (foto door Hans van den Berg)

Mijn moeder zei altijd dat eten sneller bedierf tijdens de hondsdagen, en vroeger probeerde men aan het weer te voorspellen hoe het jaar eruit ging zien:

Komen de Hondsdagen met veel regen, dan gaan we slechte tijden tegen, maar komen de Hondsdagen helder en klaar, verwacht dan maar een gunstig jaar.

Alvast een gelukkig nieuwjaar gewenst!

Virtuele tombes en online lezingen

Door Nicky

Op 16 juli 2021

In Online

Tombes

Er zijn twee nieuwe virtuele tours van graftombes in de necropool van Sheikh Abd el-Qurna.

De tombe van Ramose (TT55) is u waarschijnlijk welbekend. Ramose was vizier onder Amenhotep III en Achnaton, waardoor er een interessante mix van kunststijlen te zien is. Op de zuidmuur ziet u Ramose, zijn vrouw Meritptah en hun familie in feestkleding terwijl ze offers ontvangen. Op de westmuur is een schildering van een begrafenisprocessie met expressief weergegeven klaagvrouwen. Dit waren professionele rouwsters die men kon inhuren bij de begrafenis. De noordmuur rechts naast de ingang naar de grafkamer toont farao Achnaton en koningin Neferiti in het verschijningsvenster.

» Naar de virtuele tombe van Ramose (TT55)

Ook het graf van Khaemhat (TT57) bevat zeer kunstige reliëfs. Khaemhat was koninklijk schrijver en opzichter van de graanschuren tijdens de regering van Amenhotep III. Al tijdens vroege expedities in de 19e eeuw werd dit graf bezocht en maakten men kopieën en afdrukken van de reliëfs. In de brede hal waar men binnenkomt is Khaemhat te zien terwijl hij het werk op het land inspecteert, en buigend voor de farao. Aan het linker uiteinde van deze hal zijn beelden van de grafeigenaar en zijn vrouw uit de rotsen gehouwen. De hoofdkamer is helaas voor een deel beschadigd maar toont o.a. Isis en Osiris en een processie met boten. Achterin het graf staan drie beeldenparen in nissen van Khaemhat en zijn vrouw en Khamehat met zijn vader Imhotep.

» Naar de virtuele tombe van Khaemhat (TT57)

Tentoonstelling

Een virtuele ‘tentoonstelling’ is te bekijken op de website van het Egyptisch Museum in Bonn. Het gaat over iconografie als teken van sociaal-politieke verandering tijdens het Middenrijk. Dit aan de hand van een unieke slachtscène in het graf van prins Wahka II in Qau el-Kebir, waarbij hiërogliefentekens de plaats van mensen innemen. Er is zowel een Duitse als Arabische versie van de pagina.

» Naar de tentoonstelling

Online cursus

Het Duitse Archeologische Instituut biedt binnenkort een Massive Open Online Course (MOOC) aan over het archeologisch teken van aardewerk. De cursus is zowel in het Engels als Arabisch beschikbaar en kan op elk moment gevolgd worden. Archeologisch tekenen is een onmisbaar onderdeel van de documentatie van opgravingswerk, ondanks de voordelen van fotografie. Archeologiestudenten wordt daarom altijd geleerd om potscherven en bewerkte vuursteen te tekenen. Voor inschrijving is een gratis account nodig op de DAI tutorials website.

» Meer informatie