Levensader van Egypte
De Nijl, met 6650 km de langste rivier ter wereld, speelde een belangrijke rol in het ontstaan van de Egyptische beschaving. Door de jaarlijkse overstroming bleef vruchtbare modder achter op de oevers van de rivier, waardoor het land zeer geschikt was voor landbouw. Zo kon er genoeg voedsel verbouwd worden om de hele bevolking te voeden. Tijdens het overstromingsseizoen, als het land onder water stond, was er tijd om piramides te bouwen voor de koning. Die koning, of farao, werd als een god vereerd en begraven met allerlei schatten.
Wist je dat?
De Egyptenaren hun kalender baseerden op de Nijl. Ze herkenden drie seizoenen: het overstromingsseizoen (Achet), het groeiseizoen (Peret) en het oogstseizoen (Sjemoe). De overstroming begon in de late zomer.
Landbouw en irrigatie
Op de vruchtbare oevers van de Nijl werden allerlei gewassen verbouwd: vooral tarwe en gerst, waar je brood van kon bakken en bier van kon brouwen. Van vlas werd linnen gemaakt om kleding van te weven. Maar er groeiden ook allerlei soorten groente en fruit, zoals meloenen, komkommers en vijgenbomen. Van papyrus bouwde men boten om over de Nijl te varen, en een soort papier om de administratie bij te houden. Met simpele methoden werd het land geïrrigeerd of bewaterd: door dijken te bouwen en kanalen te graven werd de stroom van het water gecontroleerd, net als in Nederland.
Irrigatie
Op deze knotsknop staat koning Schorpioen afgebeeld met een hak, klaar om een kanaal te graven. Er wordt wel gedacht dat wie de rivier beheerst, het land beheerst. Koning Schorpioen was een van de eerste heersers van Egypte, die leefde rond 3000 v.Chr.
Visserij en veeteelt
Doordat een het land tijdens een deel van het jaar onder water stond, ontstonden er grote papyrusmoerassen. Hier konden rijke mensen speervissen en jagen op vogels met een werpstok als sport, maar ook economisch was het een belangrijk gebied. Op de wanden van de Oudegyptische graven is te zien hoe er wordt gevist met netten, maar ook op nijlpaarden gejaagd, papyrus verzameld en vogels gevangen met een klapnet. Ook hadden de Egyptenaren vee, dat ze op hoge stukken grond lieten grazen. Tijdens de overstroming van de Nijl staken die stukken grond als eilandjes boven het water uit, en moesten de koeien door het water waden om de weides te bereiken.
Economie en handel
De Nijl was behalve bron van leven ook de belangrijkste transportroute door Egypte. Het noorden kon met het zuiden handelen, en zo een geavanceerde samenleving opbouwen. De Egyptenaren waren uitstekende ambachtslieden en konden pottenbakken, metaal bewerken, piramides en tempels bouwen en de meest prachtige beelden maken en reliëfs uithakken. Ook was Egypte onderdeel van een groter handelsnetwerk, via de Levant (het huidige Israël/Palestina), Nubië (het huidige Sudan) en de Rode Zee.
Woestijn en oases
Het Nijldal en de Nijldelta vormen maar een klein deel van wat we nu Egypte noemen. Het grootste gedeelte bestaat uit dorre woestijn. Hoewel het klimaat in de oudheid niet altijd zo droog was als nu, was een groot deel toch moeilijk begaanbaar. Toch ondernamen de Egyptenaren al vroeg in de geschiedenis expedities om kostbare metalen en stenen te vinden, zoals goud en turkoois. Handelsroutes in de westelijke woestijn liepen vaak langs oases – vruchtbare gebieden in het droge woestijnlandschap waar water voorhanden was. De hoger gelegen randen van de woestijn langs de Nijl werden bovendien gebruikt om de doden te begraven. Zo’n dodenstad noemen we een necropool.
Een dam tegen het water
Tegenwoordig overstroomt de Nijl niet meer. In 1970 werd de Hoge Dam voltooid bij Aswan, in het zuiden van Egypte. Dit leverde veel electriciteit op voor de bevolking, maar er zijn ook nadelen. De grond is niet meer zo vruchtbaar als vroeger, en er is veel kunstmest nodig voor de landbouw. Ook moesten er veel Nubische mensen verhuizen, omdat achter de dam een groot stuwmeer ontstond.
Onderzoeksvragen
- Welke rol speelde de Nijl bij de landbouw?
- Wanneer overstroomde de Nijl?
- Wat is irrigatie?
- Welke gewassen werden er verbouwd in Egypte?
- Waarom overstroomt de Nijl niet meer?
Opdracht
Zoek de Nijl op via Google Maps. Selecteer de laag voor ‘Satelliet’. Zoek de verschillende onderdelen van de Nijl: de delta in het noorden, de Fajoem-oase, de Qena-bocht en het Nassermeer. Kijk of je de oorsprong van de Nijl kunt vinden.