Saqqara
Saqqara was de begraafplaats van de hoofdstad Memphis tijdens het Oude Rijk (ca. 2680-2180 v.Chr.). Hier bevindt zich de beroemde trappenpiramide van koning Djoser (3e dynastie), die hij liet ontwerpen door zijn architect Imhotep. Het was de eerste piramide in de geschiedenis van Egypte, ontstaan door meerdere grafheuvels (zogenaamde mastaba’s) op elkaar te bouwen. Behalve de piramide bestaat het grafcomplex uit een omheiningsmuur, tempel en hof waar het Sed-feest werd gehouden, een ritueel om de koning nieuwe kracht te geven na 30 jaar te hebben geregeerd.
Tijdens het Oude Rijk bouwden meer koningen hun piramide hier (Userkaf, Unas, Teti), maar ook de hooggeplaatste ambtenaren bouwden er hun graf. Rond de koningspiramides ontstonden zo begraafplaatsen van mastaba’s: rechthoekige grafheuvels met offerkapellen die rijk versierd zijn met beschilderde reliëfs. Hier kun je zien hoe de grafeigenaar op jacht ging in het papyrusmoeras, maar ook hoe landbouw en visserij werd bedreven en hoe de begrafenis werd voorbereid. Een aantal van deze tombes, zoals die van Nianchchnoem en Chnoemhotep (‘de Twee Broers’), Idut, Mereruka en Ti zijn opengesteld voor publiek. Welke tombes precies open zijn kan verschillen per bezoek. Het graf van Ti ligt wat verder de woestijn in, voorbij de ‘kring van filosofen’, maar is erg de moeite waard.
Ook tijdens het Nieuwe Rijk (18e tot 20e dynastie, ca. 1550-1069 v.Chr.) werd de begraafplaats van Memphis gebruikt. Zo is er de Nieuwerijks begraafplaats die wordt opgegraven door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden samen met het Egyptische Museum in Turijn. Hier vind je de tempelgraven van Maya, schatbewaarder van Toetanchamon, en Horemheb, generaal van Toetanchamon en later koning. Het is een goed bewaarde site met als hoogtepunt de ondergrondse kamers van het graf van Maya, met zijn karakteristieke gele beschildering.
Het Serapeum bevat de catacombes waar heilige stieren werden begraven tijdens het Nieuwe Rijk, de Late Periode en de Ptolemaïsche Periode. Het is indrukwekkend om de massieve stenen sarcofagen te zien in de ondergrondse tunnels. Het heiligdom werd in 1850 door Auguste Mariette ontdekt, toen hij een spoor volgde van sfinxen waarvan er één uit het zand stak. Na de ontdekking groef Mariette een groot aantal mastaba’s op, werd de eerste directeur van de oudheidkundige dienst en stichtte het eerste Egyptisch Museum in Cairo.
Naast de graven die bezocht kunnen worden is de piramide van Teti (6e dynastie) toegankelijk. Een gang loopt schuin naar beneden en leidt naar de grafkamer, die helemaal bedekt is met hiërogliefen. Hier staan de Piramideteksten, spreuken die bedoeld zijn om de overleden koning te helpen transformeren in een akh (soort ziel) zodat hij bij de goden kon zijn.
Het Imhotep Museum is inbegrepen in het kaartje voor het plateau en is een mooi compact museum om even te bezoeken. De zes zalen bevatten vondsten uit Saqqara, zoals faience tegels uit de grafkamer van Djoser, en grafbeelden van de vizier Ptahhotep.
Overzicht van Saqqara