Fayum
De Fayum wordt vaak een oase genoemd maar is eigenlijk een depressie in de woestijn met een van oorsprong zoetwatermeer (het Moerismeer) dat jaarlijks gevoed werd door de Nijloverstroming. Het huidige zoutwatermeer Birket Qarun beslaat slechts een fractie van het oorspronkelijke oppervlak.
Al tijdens de prehistorie werd er langs het meer gejaagd en gevist. Tijdens het Oude Rijk maakte de Fayum deel uit van de 21e Boven-Egyptische nome en vormde het een uitgestrekt moerasgebied waarin werd gevist, vogels gevangen, papyrus geoogst en pleziertochtjes gemaakt door welgestelde Egyptenaren. De krokodillengod Sobek was niet verrassend de belangrijkste god in het gebied.
Vanaf het Middenrijk werd geprobeerd om het landbouwareaal te vergroten door een systeem van dijken aan te leggen. Ptolemaeus II vernoemde de provincie liefkozend naar zijn echtgenote Arsinoë en legde het gebied droog, waardoor 1600 km2 landbouwgrond beschikbaar kwam. Ook gaf hij stukken land aan Griekse soldaten als beloning voor hun diensten. Uit de Romeinse tijd zijn de zogenaamde Fayumportretten bewaard, die op de mummies van welgestelde Romeinen werden geplaatst.
Karanis
De stad Karanis (Arabisch: Kom Oshim) werd gebouwd door Ptolemaeus II naar klassiek voorbeeld, met een centrale agora, tempels, mudbrick huizen, publieke baden, graanschuren, olijfpersen en broodovens. De stad floreerde ongeveer 700 jaar tot de 4e eeuw na Chr. De bevolking bestond vooral uit Griekse kolonisten en militairen. De huizen tonen een gelaagde sociale structuur: er zijn bescheiden woningen te vinden rond een centrale hof, maar ook luxe villa’s met gewelfde plafonds, stenen dorpels en kelders voor het bewaren van voedsel. Helaas zijn veel van de mudbrick resten van de stad in de late 19e eeuw opgegraven door lokale boeren om te gebruiken als kunstmest.
Er zijn twee tempels te vinden: de zuidelijke tempel is gebouwd door keizer Nero en gewijd aan de krokodillengoden Pnepheros en Petesoechos. De kleinere noordelijke tempel heeft een doorbroken pyloon als opvallend kenmerk. Verder is er in Karanis een badkamer te bewonderen met beschilderd plafond en een klein museum met vondsten uit de omgeving, zoals munten, papyri, stèles en textiel.
Hawara en Lahun
De piramides uit het Middenrijk zijn anders gebouwd dan die van het Oude Rijk. De piramide van Amenemhat III in Hawara en die van Sesostris II in Lahun hebben een kern van kalksteen waarover lagen mudbrick zijn aangelegd. Door erosie van water en wind hebben de piramides tegenwoordig een wat ingestorte aanblik. De dodentempel bij de piramide van Amenemhat III maakte zo’n indruk op klassieke auteurs als Herodotus dat dit het ‘Labyrint’ werd genoemd.
In 1889 vond de archeoloog Flinders Petrie ten oosten van de piramide van Lahun een Middenrijks nederzetting genaamd Kahun. Naast de huizen werden allerlei gebruiksvoorwerpen opgegraven, die een beeld geven van het dagelijks leven tijdens het Middenrijk. In 1914 stuitten archeologen op het graf van prinses Sit-Hathor en haar prachtige sieraden.
Tebtunis
Deze stad (Arabisch: Umm el-Baragat) werd gesticht in de Ptolemeïsche Periode en bestond uit 5 km2 aan huizen, winkeltjes, publieke baden, tempels en graanschuren. Een groot aantal papyri is hier gevonden in het Demotisch, Grieks en Latijn. Het zijn officiële documenten die o.a. getuigen van allerlei rechtszaken. Op de begraafplaats ten zuiden van de stad werden mensen, maar ook krokodillen begraven.
Medinet Madi
Het oude Dja (Grieks-Romeins: Narmouthis) bevat een tempel gebouwd door Amenemhat III en IV van de 12e dynastie. Tijdens de 19e dynastie werd de stad gerestaureerd en deze bleef in gebruik tot de Grieks-Romeinse periode, toen er krokodillen werden gefokt ter mummificatie. De Middenrijks tempel is gewijd aan Sobek, Horus en de oogstgodin Renenoetet. Naast de tempel zelf zijn er administratieve gebouwen, opslagplaatsen en woonhuizen teruggevonden. Ook zijn er sfinxen en leeuwenbeelden te zien en is er een klein bezoekerscentrum.
Qasr Qarun
Romeinse tempel gewijd aan Osiris-Sobek in de stad Dionysus. Deze plaats vormde het beginpunt van karavaanroutes naar de Bahariya oase, Wadi Natrun en Alexandrië. Rond de stad werd in de Romeinse tijd een fort gebouwd. Achterin het heiligdom bevinden zich kapellen voor krokodillenmummies en het dak biedt een mooi uitzicht over de omgeving.