Reizen

  • Archeologie,  Nieuws,  Reizen

    Nieuws uit Egypte

    NB: We zijn geschokt door de recente oorlog in Israël en de Palestijnse gebieden, maar ook door het incident waarbij Israëlische toeristen en een Egyptische gids omkwamen in Alexandrië. We hopen dat de veiligheid van reizigers naar Egypte, van welke nationaliteit dan ook, nu en in de toekomst kan worden gewaarborgd.

    Mastaba herontdekt
    In de woestijn tussen Abusir en Saqqara hebben Tsjechische archeologen het graf herontdekt van een hoge ambtenaar uit het Oude Rijk. Ptahshepses leefde rond het jaar 2450 v.Chr. De Franse archeoloog Auguste Mariette had de mastaba (een bankvormig graf, als een afgeplatte piramide) al in de 19e eeuw ontdekt, maar het graf was daarna weer onder het zand verdwenen. De zogenaamde schijndeur (een stenen ‘deur’ uit de cultuskapel) is te bewonderen in het British Museum. Daarop is in hiërogliefen te lezen hoe Ptahshsepses onderwezen werd aan het hof van koning Menkaure (bouwer van de derde piramide van Giza) en trouwde met prinses Khamaat, de dochter van koning Userkaf. Userkaf was de eerste koning van de 5e dynastie, de zogenaamde ‘zonnekoningen’ die grote tempels met obelisken bouwden bij Abusir. Het graf zelf dateert uit de regering van Nioeserra, net als de nabijgelegen mastaba van Ti die te bezoeken is in Saqqara.

    De mastaba van Ptahshepses beslaat een oppervlakte van 42 x 22 m en was meer dan 4 m hoog, met een beschilderde offerkapel. In het volgende seizoen zal de grafkamer worden bestudeerd. Er zijn nog resten te vinden van de grafinhoud, waaronder aardewerk, canopenvazen en een gemummificeerde vis. Uit analyse van het gemummificeerde lichaam van Ptahshepses blijkt dat hij meer dan 65 jaar is geworden, een uitzonderlijke leeftijd voor het oude Egypte.

    De heropgegraven mastaba van Ptahshepses

    Kamers in de piramide van Sahure
    Verderop in Abusir is nog een ontdekking gedaan: acht kamers zijn blootgelegd in de piramide van koning Sahure. Een Egyptisch-Duits team deed deze vondst tijdens het opschonen en stabilizeren van de interne kamers, om te voorkomen dat ze instorten. Het gaat om voorraadkamers waar offers in werden bewaard. Sahure was de tweede koning van de vijfde dynastie, en leefde rond 2400 v.Chr. Ook hier was in de 19e eeuw al iemand geweest, namelijk de Britse onderzoeker John Perring. De kamers zullen worden gescand met lasers om de interne structuur van de piramide beter te begrijpen.

    Gang in de piramide van Sahure

    Oude wijn in 5000 jaar oude vaten
    Een team van Egyptische, Duits en Oostenrijkse archeologen heeft honderden wijnvaten gevonden in Abydos van meer dan 5000 jaar oud. De vondst werd gedaan in het graf van de edelvrouw Meretneith in het predynastische grafveld van Umm el-Qaab. De wijnvaten zaten nog dicht met kleien stoppers en bevatten resten van duizenden jaren oude wijn. De precieze status van Meretneith is nog niet bekend, maar haar titels laten zien dat ze de leiding had over overheidsinstaties zoals het schathuis. Ze is tot nu toe de eerste vrouw met een eigen monumentale tombe die is gevonden op deze begraafplaats. Om haar heen zijn 41 dienaren en hovelingen begraven. Deze graven zijn over een langere periode gebouwd, wat aangeeft dat deze mensen waarschijnlijk niet het slachtoffer waren van rituele mensenoffers, zoals bij andere tombes uit deze periode wel is vastgesteld.

    De intacte wijnvaten in het graf van Meretneith

    Verzonken tempel
    Onderwaterarcheologen hebben voor de kust van Egypte een verzonken tempel gevonden en een heiligdom met kostbare voorwerpen. Deze konden worden gelinkt aan de god Amon en de godin Aphrodite. De tempel, deels ingestort tijdens een ramp in de tweede eeuw na Christus, was oorspronkelijk gebouwd voor de god Amon. Het gebouw was in de oudheid onderdeel van de havenstad Thonis-Heracleion in de baai van Aboukir. De stad ligt nu onder water, zo’n 7 km van de moderne kustlijn, en werd verwoest tijdens een aardbeving en vloedgolven. Onder de gevonden schatten bevinden zich rituele objecten van zilver, gouden sieraden en albasten parfumvaasjes. Ten oosten van de tempel lag een Grieks heiligdom gewijd aan Aphrodite, de liefdesgodin. Dit gebouw bevatte geïmporteerde bronzen en keramieken objecten, maar ook wapens. De opgraving wordt verricht onder leiding van Franck Goddio, een bekende onderwaterarcheoloog.

    Enkele voorwerpen die zijn opgedoken

    Reis naar Midden-Egypte
    Er staat weer een Egypte-reis op de planning! Eind februari zullen we met Huis van Horus afreizen naar Cairo en via Midden-Egypte naar Luxor gaan. Daarbij brengen we o.a. een bezoek aan de Fayum, Amarna, Beni Hassan en Abydos. Het hele reisprogramma vind je hier. Prijzen worden zeer binnenkort bekendgemaakt. Houd de website in de gaten en abonneer je op de nieuwsbrief, want aanmeldingen gebeuren of volgorde van binnenkomst. Er kunnen maximaal 20 deelnemers mee met deze reis.

    De rotsgraven van Meir
  • Events,  Nieuws,  Reizen

    Tijd voor een update

    Het is inmiddels even geleden dat ik een nieuwsbericht heb geplaatst, dus het werd tijd voor een algemene update.

    Promotie in Duitsland
    Deze website beheer ik naast mijn promotie-onderzoek in Duitsland, dus het werk eraan gebeurt sporadisch. Er staan nog tien maanden op de klok om dit onderzoek af te ronden en een mooi proefschrift te schrijven. Onderwerp zijn de afbeeldingen van landschappen (woestijnen en moerassen) in de privégraven van het Egyptische Oude tot het Nieuwe Rijk. Beelden deze scènes een realistisch landschap af, en is daar misschien zelfs iets van klimaatverandering aan af te lezen? Waar bevonden die moerassen zich, en was de ‘woestijn’ wel echt een woestijn? Dit zijn vragen die ik met het onderzoek (een combinatie van archeologie, kunstgeschiedenis en semantiek) probeer te beantwoorden.

    Het plan is om dit proefschrift uiteindelijk open access te publiceren en ook de database die eraan gekoppeld is online beschikbaar te maken. Daarnaast hoop ik een populairwetenschappelijk boekje te schrijven over het Oudegyptische landschap, bijvoorbeeld bij mijn favoriete uitgever AUC Press. Op die manier wordt het wetenschappelijk onderzoek dat ik schrijf voor een breed publiek toegankelijk, iets wat ik zelf heel belangrijk vind (vandaar ook deze website).

    Congres in Leiden
    Begin augustus vond in Leiden het International Congress of Egyptologists plaats, waar ik een voordracht hield over mijn PhD-onderzoek. De opname is helaas alleen beschikbaar voor deelnemers van het congres, maar er volgen ongetwijfeld publieke lezingen na mijn promotie.

    Op het ICE congres (foto door Gerton Hermers)

    Ga mee op reis
    Ander leuk nieuws is dat ik eind februari/begin maart 2024 weer een mooie reis mag begeleiden samen met Vibeke Berens en stichting Huis van Horus! Dit keer reizen we af naar Midden-Egypte, waar we de minder gebaande paden bewandelen en o.a. Amarna en Beni Hassan zullen bezoeken. Details en prijzen worden nog bekendgemaakt, maar je kunt vast je interesse kenbaar maken via de website van Huis van Horus.

    Bezoek het graf van Khety in Beni Hassan

    Leesvoer
    In de tussentijd kun je mijn artikel lezen over landschap en klimaat in het Oude Egypte in de nieuwste Phoenix, het magazine van vereniging Ex Oriente Lux.

    En voor wie het zomernummer van de Kampioen (ANWB) gemist heeft, ook daarvoor mocht ik een wervend artikel schrijven, wat je hier kunt teruglezen.

    Bovendien verkoop ik een aantal populaire en zeldzame Egyptologie-boeken via Marktplaats. Laat weten dat je me via Egyptologie.nu hebt gevonden en ontvang 5% korting!

    Tot slot
    Voor een steuntje in de rug tijdens al deze werkzaamheden heb ik weer een koffie-pagina ingesteld. Op deze pagina kun je me voorzien van een (virtueel) kopje koffie. Hartelijk dank!

  • Reizen

    Met Huis van Horus naar Egypte

    Het is weer een tijd geleden dat ik voor het laatst op dit blog gepost heb, maar de Huis van Horus reis naar Egypte is inmiddels achter de rug! In tien dagen hebben de deelnemers genoten van excursies in en rond Luxor en Caïro, met als thema de Thebaanse kunstenaars.

    Het avontuur begon op Caïro Airport, waar de vlucht uit Amsterdam met vertraging aankwam en de overstap naar Luxor gemist werd. Gelukkig hield reisbegeleider Vibeke het gezelschap bij elkaar en bleef men goedgehumeurd. ’s Ochtends vroeg kwam de groep alsnog in Luxor aan, waar men kon bijkomen met een heerlijk ontbijt en een dutje in het Nile Valley Hotel, onze uitvalsbasis tijdens deze eerste week. Na een copieuze lunch voeren we alsnog per boot naar de Karnak-tempel, waar we het terrein van voor tot achter hebben bekeken, van de imposante zuilenhal gebouwd door Seti I en Ramses II tot de Rode Kapel en monumentale obelisken van Hatsjepsoet. Over de oude sfinxenlaan liepen we vervolgens naar het Moet-complex, waar een oud meer herinnert aan het moerasachtige eiland waar Karnak ooit op werd gebouwd. Na het diner en een avondlezing over het thema van de reis was iedereen toe aan een rustige nacht.

    Een ontbijtje in het Nile Valley Hotel

    De eerste activiteit op dag twee was direct een heuse primeur: Carina van den Hoven van Stichting Archaeologisch Erfgoed Luxor liet ons uitgebreid zien hoe een archeologische opgraving van een Thebaans graf (TT45) in zijn werk gaat, hoe de tombe is gedecoreerd en de decoratie door een latere bewoner is aangepast aan de laatste mode. Daarna bezochten we nog een aantal prachtig beschilderde graven in Sheikh Abd el-Qurna, van Sennefer met zijn plafond van wijnranken tot het piepkleine graf van Nacht. Na een versterkende lunch bij het Ramesseum (en veel aandacht voor een nieuwsgierig ezeltje) bezochten we de tempel zelf waar Vibeke ons trakteerde op een tekenworkshop, en alle deelnemers zoet aan het tekenen sloegen. Er was zelfs een prijs voor het mooiste kunstwerk!

    De fotogenieke ezel

    Op de derde dag togen we naar de Vallei der Koningen, waar we het indrukwekkende graf van Seti I bezochten met zijn astronomische plafond en een ruimte waar de sublieme tekenstijl van de kunstenaars uit deze tijd nog goed te zien is. Na een bezoek aan enkele (of voor de liefhebber: alle) andere graven (waaronder natuurlijk het beroemde grafje van Toetanchamon) en een picknick in de woestijn, besloten we de dag bij de dodentempel van Hatsjepsoet (Deir el-Bahari), vanwaar men uitzicht heeft op de tempel van Karnak op de oostoever.

    De dag daarop was de Vallei der Koninginnen aan de beurt, waar een enkele liefhebber op de fiets naartoe trok, alwaar we ons konden vergapen aan de kleurrijke tombe van Nefertari en een paar graven van zonen van Ramses III. Na een bezoek aan Deir el-Medina, waar we een aantal scènes in het graf van Nakhtamon konden vergelijken met het zojuist geziene graf van Nefertari, genoten we van een heerlijke lunch bij Hotel Marsam.

    Uw ‘chef wetenschap’ (links) met Youssef en enkele reisgenoten

    Op de laatste dag in Luxor zijn we op ‘pelgrimage’ gegaan naar de drie uur verder gelegen stad Abydos, waar we de tempels van Seti I en Ramses II bezochten, en een blik wierpen op het enigmatische Osireion. Na een lunch bij het Flower of Life Guesthouse besloten we dit deel van de reis bij de nog zeer complete Hathor-tempel in Dendera.

    Op donderdag waren enkelen van ons zo dapper om erg vroeg op te staan voor een ballonvaart, wat als zeer indrukwekkend werd ervaren. De rest kon uitslapen, nog een paar baantjes zwemmen of inkopen doen op de souk waarna we per binnenlandse vlucht naar Caïro reisden. Hier checkten we in ons hotel met uitzicht vanaf het dakterras op de piramides van Giza en de sfinx, waar de ouderwetse lichtshow niet meer te zien is maar juist een modeshow van Dior aan de gang was.

    Op de één na laatste dag van de reis bezochten we het Egyptisch museum aan het Tahrir-plein, waar het heel druk was maar nog veel te zien is. Enkele stukken zijn al naar het nieuwe Grand Egyptian Museum verplaatst, wat echter nog niet voor publiek is geopend. Het gouden masker en de sarcofagen van Toetanchamon waren nog te bewonderen, naast topstukken als het Narmer-palet, de grafbeelden van Djoser, Khufu, Khafre en Menkaure, de grafuitrusting van Yuya en Thuya en nog duizenden andere objecten. Na de lunch in Giza konden we zo het plateau oplopen, waar we de piramides van dichtbij bekeken (eventueel vanbinnen) en een deel van de groep de goed verborgen mastaba van Meresankh III bezocht.

    In de mastaba van Mehu (foto door Vibeke)

    En last but not least: op de laatste excursiedag reden we naar Saqqara, waar we een goed overzicht kregen van de gehele site, van de grafschacht onder de piramide van Djoser tot de Ouderijks mastaba’s van Mehu en Mereruka, de Nieuwerijks necropool met de graven van Maya en Horemheb, het Serapeum en de recent opgeknapte graven van het Bubastieion.

    Moe maar voldaan reisde de groep op zondag terug naar Nederland, waar we enkele weken later een kleine reünie hielden tijdens de Huis van Horus donateursdag.

    Volgend jaar weer?