Afgelopen weekend gaf Egyptoloog Aidan Dodson twee lezingen in Leiden voor de stichting Huis van Horus. De eerste lezing ging over Nefertiti, ‘de schone is gekomen’, vrouw van de controversiële koning Achnaton. In het begin van Achnaton’s carrière was hij nog niet getrouwd met Nefertiti, en werd hij afgebeeld naast de godin Maät (TT 55) of zijn moeder Teje (TT 192). Maar op den duur wordt Nefertiti zeer belangrijk en regeert ze mogelijk zelfs als koning. Op de sarcofaag van Achnaton (nu in de tuin van het Egyptisch Museum in Cairo), staat op de hoeken in plaats van de gebruikelijke vier beschermgodinnen vier keer Nefertiti afgebeeld. Het echtpaar krijgt in totaal zes dochters, waarvan er drie sterven tijdens een plaag die Egypte teisterde.

Aidan Dodson tijdens de lezing

Nefertiti was geen koningsdochter of -zuster, maar mogelijk de dochter van Eje (het hoofd van de strijdwagens en opvolger van Toetanchamon). DNA-studies uit 2010 lijken erop te wijzen dat Achnaton (als de mummie in KV 55 Achnaton is) en Nefertiti (als de vrouw gevonden in KV 35 Nefertiti is) volle broer en zus waren. Dodson wijst er echter op dat deze bevindingen nooit goed gepubliceerd zijn, en dat herhaaldelijke neef-nichthuwelijken hetzelfde genetische materiaal opleveren als een broer-zushuwelijk.

Lang werd gedacht dat Nefertiti ‘verdween’ na jaar 12 van de regering van Achnaton. Uit een inscriptie gevonden in steengroeves bij Deir Abu Hinnis blijkt echter dat ze in jaar 16 nog gewoon genoemd wordt.

Interessant is dat er beeltenissen verschijnen van twee koningen die elkaar verliefd aankijken (Berlijn ÄM 17813). Beide ‘heren’ dragen een koningskroon, de cartouches zijn echter niet ingevuld. In inscripties worden twee koningen genoemd die gelijktijdig regeerden: Achnaton en een zekere Smenchkare, maar ook Achnaton en een ‘Neferneruaten’. Lange tijd werden deze twee als één persoon gezien. Nu blijkt echter dat Neferneferuaten waarschijnlijk Nefertiti was, zoals ook te zien op de Berlijnse stèle. Veel materiaal uit Toetanchamon’s tombe was eigenlijk voor ‘Neferneferuaten Nefertiti’ bedoeld. Dodson benadrukt echter dat een enkele vondst de hele geschiedenis van deze zogenoemde ‘Amarna-periode’ weer op zijn kop kan zetten.

Stèle Berlijn ÄM 17813