-
Museumnieuws
Leiden
Deze zomer toonde het Rijksmuseum van Oudheden het Dodenboek van Qenna in al zijn 17 meter lange glorie. De papyrus met zijn kleurrijke vignetten was goed te bekijken (hoewel misschien minder vanuit een rolstoel) en elke sectie was voorzien van uitleg over de achterliggende mythologie. Een lust voor het oog, ook vanwege de stijlvolle vormgeving en charmante animaties. Daarnaast waren er kindertentoonstellingen over de ontdekking van Toetanchamon’s graf en een reis langs de Nijl, met een heuse replica van een schijndeur die ik graag in mijn huis zou willen hebben. Alle drie de tentoonstellingen zijn nog tot 4 september te bezichtigen!
Qenna en zijn vrouw Katebet 
Navigeren door het Rietmoeras 
‘Scrolls’ met informatie 
De oostelijke bergen waar de zon op komt 
Replica van een schijndeur 
Nefertiti van Lego Van 8-16 september kunt u tijdens de Week van het oude schrift gratis een programma van lezingen en workshops volgen in het Rijksmuseum van Oudheden! Van Egyptische hiërogliefen tot spijkerschrift en Elamitisch, met lezingen over de ontcijfering door Champollion en nog onontcijferde schriften verzorgd door wetenschappers van de universiteit. Werk aan je talenkennis en test je vaardigheden direct op de objecten en monumenten in het museum.
Caïro
Foto door Asta Junevičienė In Caïro gaat niet alleen het Grand Egyptian Museum (vermoedelijk) in november open, maar wordt ook het oude museum aan het Tahrirplein langzaam anders ingedeeld. Zo staat het zitbeeld van Djoser, eens uitkijkend over het Saqqara-plateau vanuit een ‘serdab’ (afgesloten ruimte met kijkgat) bij zijn Trappenpiramide, nu opgesteld tegen de achtergrond van de prachtige faience tegels uit een van zijn grafkamers. Daarnaast zal de koningsschat van Tanis worden tentoongesteld in de zaal die tot voor kort voor het masker en de gouden kisten en sierraden van Toetenchamon werd gebruikt. Ook zullen de ruimtes opnieuw belicht worden.
Erfgoed
Egypte wil de steen van Rosetta terug. De stèle, die in 1799 door Franse soldaten werd ‘ontdekt’ in een fort in de havenstad Rosetta, verviel aan de Britten met de nederlaag van Napoleon. Op basis van kopieën van de steen ontcijferde de Fransman Champollion in 1822 het hiërogliefenschrift. De steen zelf is sindsdien een topstuk van het British Museum. Egyptische archeologen (met als voorvechter Zahi Hawass) maken zich al jaren hard om deze en andere iconische stukken (zoals de buste van Nefertete in Berlijn en de Dendera-zodiak in het Louvre in Parijs) terug naar Egypte te krijgen.
De Steen van Rosetta in het British Museum Met de recente discussies over erfgoed, kolonialisme en ethiek in de Egyptologie en de internationale museumwereld zal het op zeker moment mijns inziens onhoudbaar blijven om dergelijke stukken in Europa te blijven bewaren. Zeker omdat er op dit moment in Egypte musea worden gebouwd die technologisch superieur zijn aan verouderde gebouwen als het British Museum, zoals het National Museum of Egyptian Civilization (NMEC) en het GEM.
Ga mee op reis
Wilt u in november mee op een tiendaagse geheel verzorgde reis naar Luxor en Caïro? U kunt zich nog aanmelden voor de Huis van Horus-reis die ik samen met Vibeke Berens zal begeleiden! Van Thebaanse kunstenaarsgraven en rijk versierde tempels tot de piramides van Giza en de necropool van Saqqara, we hebben een prachtig programma voor u samengesteld:
-
Nieuws uit Egypte
Abusir
Tsjechische archeologen hebben in Abusir het graf ontdekt van Wahibre-meryneith, een legercommandant uit de 26e dynastie. Eerder in 2021 werd al een mummificatiedepot gevonden behorend bij dit graf, met meer dan 370 aardewerken potten waarin balsemingsmateriaal werd bewaard.
Het gaat om een zogenaamd schachtgraf van 16 meter diep, met onderin een dubbele stenen sarcofaag van kalksteen en basalt. Het deksel van de antropomorfe, basalten binnensarcofaag is gedecoreerd met spreuk 72 van het Dodenboek, die de overledene een voorspoedige wederopstanding in het hiernamaals moet garanderen. Het is niet helemaal duidelijk of dit gelukt is – het graf werd in de oudheid al leeggeroofd, inclusief de mummie en waardevolle grafgiften.
Het graf bevatte nog wel twee houten kistjes met shabti’s, albasten canopenvazen en modelvaatwerk, en een ostracon met een religieuze tekst in hiëratisch. Hopelijk heeft dit Wahibre-meryneith, die leefde in een turbulente periode aan het begin van de Perzische overheersing, toch op weg geholpen.
De grafschacht, typisch voor de 26e dynastie
Kalkstenen buitensarcofaag met antropomorfe basalten binnensarcofaag
Albasten canopen en vaatwerk
Een verzameling shabti’s
Heliopolis
In de wijk Matariya (Cairo) heeft een Egyptisch-Duits team diverse blokken gevonden van de zonnetempel van het oude Heliopolis, waaronder fragmenten uit de tijd van Khufu (Cheops). Van het Oude Rijk tot de Late Periode zagen veel farao’s het als een belangrijke taak om bij te dragen aan deze eeuwenoude tempel. Zo zijn er sfinxen gevonden uit het Middenrijk, maar ook beelden uit de Ramessidische periode en stèles en altaren uit de 26e dynastie. Uit het Oude Rijk trof men tevens een roodgranieten beeldfragment van Pepi I aan.
Enkele van de vondsten:
Luxor
© Sven Geruschkat Mis het niet! Ter ere van het honderdjarige jubileum van de ontdekking van Toetanchamon’s graf zal er een speciale opera opgevoerd worden in november. Het evenement vindt plaats voor de dodentempel van Hatsjepsoet in Deir el-Bahari (westoever van Luxor) en is geschreven door… archeoloog Zahi Hawass. De muziek komt van de Italiaans componist Zamboni, en de opera zal op klassieke wijze worden opgevoerd in het Italiaans. In het drama zal o.a. Nefertiti een moordaanslag beramen op de jonge Toetanchamon om een van haar dochters aan de macht te krijgen.
PS: Mocht u zin hebben in een reis naar Egypte in november, kijk dan dinsdagavond op de website van Huis van Horus!
-
Nieuws uit musea en archieven
Cairo
Het lijkt erop dat het Grand Egyptian Museum dit jubileumjaar (100 jaar na de ontdekking van het graf van Toetanchamon) dan ook echt open gaat. De laatste hand wordt gelegd aan de constructie en het interieur, zodat het geheel op 30 september opgeleverd kan worden. Het museum bevat twaalf zalen en zal 100.000 artefacten huisvesten, waaronder 5000 objecten uit het graf van Toetanchamon waarvan vele nog nooit zijn tentoongesteld.
Het GEM beslaat 500.000 m2 en is daarmee het grootste museum gewijd aan een enkele oude cultuur. Het museum bevindt zich op loopafstand van het Giza-plateau, en zal een boost moeten geven aan het toerisme in Egypte.
Wilt u mee op reis naar Egypte in November? Onder voorbehoud dat het nieuwe museum geopend is zullen we dit zeker bezoeken. Geüpdatete informatie verschijnt binnenkort op de website van Huis van Horus.
Een ander nieuw museum in Cairo is het National Museum of Egyptian Civilization. Deze prachtig vormgegeven collectie bevat een uitgebreide tour langs de Egyptische koninklijke mummies (eerder te zien in het oude museum aan het Tahrirplein), maar biedt nu ook ruimte aan een vaste tentoonstelling over textiel door de eeuwen heen. Van de predynastische periode tot de vroegmoderne tijd, dit museum is zeker een must voor bezoekers aan de stad.
Oxford
In het Bodleian Library is een tentoonstelling te zien over de ontdekking van het graf van Toetanchamon met veel nieuw ontsloten archiefmateriaal. In haarscherpe zwart-witfoto’s van fotograaf Harry Burton, samen met brieven, tekeningen en dagboeken van Howard Carter wordt het verhaal van de honderd jaar oude ontdekking verteld. Ook wordt de rol van Egyptenaren bij de opgraving belicht. Naast het Britse team werkten er 50 lokale Egyptenaren, waaronder kinderen, mee. Beroemd is de foto van de jonge waterdrager met een halsketting van Toetanchamon, die de eerste traptrede naar het graf zou hebben ontdekt.
Howard Carter deed minutieus verslag van alle schatten in het graf, omdat hij getraind was in het kopiëren van scènes van tombes en tempels. Wilt u meer weten over het leven van Howard Carter en zijn werk in Egypte voor en na de ontdekking? Op 1 juni geef ik een online lezing over het onderwerp tijdens de Toetanchamon maand van Huis van Horus. Op 21 juni volgt er een lezing over de tentoonstelling in het Bodleian.
Leiden
In het Rijksmuseum van Oudheden vindt vanaf 22 juni een kleine tentoonstelling plaats over het dodenboek van Qenna. Deze 17 meter lange papyrus is recentelijk gerestaureerd, en zal voor het eerst sinds de aankoop in 1835 volledig te zien zijn. Het dodenboek, een ‘gids’ met magische spreuken voor het hiernamaals, werd op de westoever van Luxor gevonden. Qenna leefde tijdens het Nieuwe Rijk en toen hij gemummificeerd werd kreeg hij de papyrusrol mee op zijn laatste reis.
Toen de eerste directeur van het museum, Caspar Reuvens, het dodenboek aanschafte op een veiling in Londen, liet hij de papyrus in stukken snijden. Een paar vellen werden tentoongesteld terwijl de rest zich in het depot bevond. De papyrus is enkele malen gerestaureerd, maar vaak deden deze pogingen meer kwaad dan goed. De afgelopen drie jaar is het dodenboek volgens moderne maatstaven gerestaureerd en geconserveerd met steun van de Vereniging Rembrandt.
Archiefnieuws
Het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten werd in 1939 opgericht, in de roerige periode voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. Na de inval van de Duitsers werd de pas geopende bibliotheek gesloten, Joodse medewerkers uit de randstad geweerd, moesten onderduiken of verdwenen in kampen, en het academische werk lag nagenoeg stil. Op de website van Things That Talk kunt u een kijkje nemen in de directeurskamer van het NINO en meer leren over het instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft een schenking van 36 glasnegatieven gekregen van de nabestaanden van Willem Johannes Oppenoorth (1883-1959). De afbeeldingen tonen Egypte in de jaren 1910, waarin het vroege toerisme en het sterk veranderde landschap en stadsgezicht van Cairo goed te zien zijn.
Het Museo Egizio in Turijn heeft haar archeologisch fotoarchief online beschikbaar gemaakt. Per site is te zien hoe het eraan toe ging tijdens vroege opgravingen, maar toont ook unieke beelden van objecten en in situ grafdecoratie.
Het graf van Iti en Neferu in Gebelein (link naar foto)
