-
Hondsdagen
De Oude Egyptenaren wisten het al: deze periode in de zomer was een tijd van chaos. Het oude jaar liep af en het was wachten op de Nijloverstroming – het Akhet-seizoen – en de komst van de ster Sirius. Deze ster, Sepdet in het Oudegyptisch en geassocieerd met de godin Isis, werd in het Grieks Sothis genoemd en was onderdeel van het sterrenbeeld Grote Hond. De ‘hondsdagen’ staan in Nederland traditioneel voor de periode van 20 juli tot 20 augustus waarin het het warmst is, met insecten, hittegolven, stormen en een algemeen gevoel van lethargie.
In de Egyptische kalender werd deze tijd gemarkeerd door vijf schrikkeldagen die over het algemeen ongeluk betekenden. Het Nijlwater stond op zijn laagst, wat insectenplagen meebracht, en men wachtte met smart op de komende overstroming. Als die te laag was heerste er honger, te hoog en hele dorpen konden worden weggespoeld.
De vijf epagomenale dagen of ‘vijf dagen op het jaar’ (Herioe Renpet) waren gewijd aan de goden Osiris, Horus, Seth, Isis en Nephtys. De eerste dag van het nieuwe jaar, Wep Renpet (letterlijk: de opening van het jaar) was reden tot feest. Op deze dag (en vele anderen) werden offers gebracht aan de doden, iets was expliciet op Ouderijks graftombes vermeld staat:
Een gesproken offer is voor hem bij de opening van het jaar, het Thotfeest, het Tep Renpet feest, het Wag-feest, het Sokarfeest, het Grote Feest, het Brandfeest en het uitgaan van Min.
Latei van de grafkapel van Hetepherachty (foto door Hans van den Berg)
Mijn moeder zei altijd dat eten sneller bedierf tijdens de hondsdagen, en vroeger probeerde men aan het weer te voorspellen hoe het jaar eruit ging zien:
Komen de Hondsdagen met veel regen, dan gaan we slechte tijden tegen, maar komen de Hondsdagen helder en klaar, verwacht dan maar een gunstig jaar.
Alvast een gelukkig nieuwjaar gewenst!
-
Virtuele tombes en online lezingen
Tombes
Er zijn twee nieuwe virtuele tours van graftombes in de necropool van Sheikh Abd el-Qurna.
De tombe van Ramose (TT55) is u waarschijnlijk welbekend. Ramose was vizier onder Amenhotep III en Achnaton, waardoor er een interessante mix van kunststijlen te zien is. Op de zuidmuur ziet u Ramose, zijn vrouw Meritptah en hun familie in feestkleding terwijl ze offers ontvangen. Op de westmuur is een schildering van een begrafenisprocessie met expressief weergegeven klaagvrouwen. Dit waren professionele rouwsters die men kon inhuren bij de begrafenis. De noordmuur rechts naast de ingang naar de grafkamer toont farao Achnaton en koningin Neferiti in het verschijningsvenster.
» Naar de virtuele tombe van Ramose (TT55)
Ook het graf van Khaemhat (TT57) bevat zeer kunstige reliëfs. Khaemhat was koninklijk schrijver en opzichter van de graanschuren tijdens de regering van Amenhotep III. Al tijdens vroege expedities in de 19e eeuw werd dit graf bezocht en maakten men kopieën en afdrukken van de reliëfs. In de brede hal waar men binnenkomt is Khaemhat te zien terwijl hij het werk op het land inspecteert, en buigend voor de farao. Aan het linker uiteinde van deze hal zijn beelden van de grafeigenaar en zijn vrouw uit de rotsen gehouwen. De hoofdkamer is helaas voor een deel beschadigd maar toont o.a. Isis en Osiris en een processie met boten. Achterin het graf staan drie beeldenparen in nissen van Khaemhat en zijn vrouw en Khamehat met zijn vader Imhotep.
» Naar de virtuele tombe van Khaemhat (TT57)
Tentoonstelling
Een virtuele ’tentoonstelling’ is te bekijken op de website van het Egyptisch Museum in Bonn. Het gaat over iconografie als teken van sociaal-politieke verandering tijdens het Middenrijk. Dit aan de hand van een unieke slachtscène in het graf van prins Wahka II in Qau el-Kebir, waarbij hiërogliefentekens de plaats van mensen innemen. Er is zowel een Duitse als Arabische versie van de pagina.
Online cursus
Het Duitse Archeologische Instituut biedt binnenkort een Massive Open Online Course (MOOC) aan over het archeologisch teken van aardewerk. De cursus is zowel in het Engels als Arabisch beschikbaar en kan op elk moment gevolgd worden. Archeologisch tekenen is een onmisbaar onderdeel van de documentatie van opgravingswerk, ondanks de voordelen van fotografie. Archeologiestudenten wordt daarom altijd geleerd om potscherven en bewerkte vuursteen te tekenen. Voor inschrijving is een gratis account nodig op de DAI tutorials website.
Online lezingen
Verder zijn er weer diverse lezingen geüpload die u in uw eigen tijd online kunt volgen.
Rita Lucarelli
From the Museum back to the tomb: The virtual rejoining of a sarcophagus and its burial in 26th dynasty Saqqara
Museo EgizioNicholas Warner
The Temple of Khonsu at Karnak: Conservation Challenges
ARCEKrisztián Vértes
Documenting and Reconstructing the Late Roman Murals at Luxor Temple
Universiteit WenenMeredith Brand
Life at a Middle Kingdom Amethyst Mine: Archaeology of Site 5, Wadi el-Hudi
American University in CairoSonia Focke
Akhnaten – Under the solar disc
Staatliches Museum Ägyptischer KunstStan Hendrickx
From the Predynastic to the Old Kingdom at Elkab
IFAO -
Archeologisch nieuws
Delta
Op de site van Tell Kom Aziza bij El-Beheira in de Nijldelta zijn resten gevonden van een pottenbakkerij uit de Grieks-Romeinse periode. Er zijn draaischijven en gereedschappen aangetroffen waarmee de potten werden gevormd, en gebieden voor het kneden en drogen van de klei. De ovens waarin de potten werden gebakken zijn van baksteen gemaakt en omringd met kleisteen.
Daarnaast zijn er huizen, begravingen en vaatwerk aangetroffen uit de Predynastische Periode, wat erop wijst dat de site al tijdens die vroege periode in de Egyptische geschiedenis bewoond werd.
Predynastische nederzetting en vaatwerk
Sudan
Archeologen hebben in Oud Dongola in Sudan resten gevonden van een Nubische kerk. Mogelijk heeft hier de aartsbisschop van het Nubische rijk Makuria geresideerd. Het Poolse team heeft remote sensing-technieken gebruikt om het gebouw op te sporen. Twee beschilderde muren van de apsis zijn opgegraven, evenals de koepel van een graftombe. De kerk was ooit 26 meter breed en mogelijk drie verdiepingen hoog. De opgravers denken dat de tombe bedoeld was voor een aartsbisschop.
Dongola was een Christelijk centrum van de 6e tot de 14e eeuw na Chr. De Poolse archeologen doen er al opgravingen sinds 1964, en konden sinds 2018 grote stappen maken door een Europese beurs. Ze doen onderzoek naar het vroege Christendom in Dongola en naar gemeenschappen in pre-koloniaal Afrika.
De opgraving in Oud Dongola
Luxor
Het Spaanse Proyecto Djehuty, dat de tombes van Djehuty en Hery (TT 11–12) opgraaft in Dra Abu el-Naga, viert dit jaar zijn 20e jubileum. Veel prachtige foto’s komen te voorschijn op hun facebook-pagina en website. Hun opgravingsseizoen zit er voor dit jaar op, maar er zijn prachtige vondsten gedaan. Zie bijvoorbeeld dit intrigerende ostracon, waarvan het linker fragment al in 2018 werd gevonden, dat scènes van houtbewerking toont. In het tweede register is te zien hoe een houten been wordt gebeiteld, en in het derde worden ‘boormachines’ gebruikt.
Het ostracon gevonden door Proyecto Djehuty
Ook het Middle Kingdom Theban Project is weer aan het werk in Egypte. Zij documenteren, bestuderen en publiceren de tombes uit de 11e en 12e dynastie in het gebied van Deir el-Bahari en de Asasif.
Het projectdagboek geeft een leuke inkijk in het veldwerk:
“Na het verbreken van de zegels is het eerst zaak het materiaal te organiseren en een tent op te zetten tegen de felle zon. Een timmerman heeft de houten vloer verlengd in de tombe van Ipi, zodat de fotograaf er een fotostudio kon opzetten. In deze tombe (TT 315) is een balsemingsdepot aangetroffen dat gedocumenteerd moet worden. Dat bevat veel textiel, natronzakjes en windsels. Enkele van de 56 gevonden potten uit deze cachette bevatten vage opschriften in inkt, die met infraroodfotografie kunnen worden gelezen. Daarnaast gebruikt de fotografe een macrolens om de kleine vondsten vast te leggen. Ook wordt een geografische survey gepland van het gebied met een nieuw GPS-apparaat.”
Volg het MKTP-project op facebook
Het uitzoeken van mummiewindsels
Het in kaart brengen van het gebied
Bronnen: See News | Luxor Times | Art Newspaper