-
Parades vroeger en nu
In april van dit jaar werd in Egypte een parade gehouden toen de mummies van het Egyptisch Museum aan het Tahrirplein met veel bombast naar het nieuwe Nationale Museum van de Egyptische Beschaving werden getransporteerd. In praalwagens werden de sarcofagen vervoerd, onder begeleiding van zang, dans en militair vertoon.
Ook de 42 meter lange zonneboot van koning Choefoe (Cheops) is onlangs op speciaal transport naar het Grand Egyptian Museum in Giza gegaan. De reis van 7,5 km duurde maar liefst 10 uur. De zonneboot bevond zich altijd in een apart museumgebouw naast de Grote Piramide, maar zal nu een plek vinden in de enorme hallen van het GEM.
De zorgvuldig geënsceneerde parades en gedoseerde berichtgeving rond archeologische ontdekkingen in Egypte moeten de toeristische sector een boost geven. Tien jaar geleden was er de Arabische Lente, nu de verwikkelingen rond COVID waardoor toeristen wegblijven.
Parades in de Oudheid
Ook in het Oude Egypte was men al dol op parades. Tijdens het jaarlijkse Opetfeest (heb ipet) werden beelden van Amon, Moet en Chonsoe op ceremoniële barken (boten) rondgedragen door priesters. Hiermee werd het heilige huwelijk tussen de goden Amon en Moet gevierd. Het festival vond plaats in de tweede maand van het Akhet-seizoen en kon wel 24 dagen duren.
Het feest wordt voor het eerst vermeld in de tijd van Hatsjepsoet, die afbeeldingen ervan liet opnemen op haar Rode Kapel in Karnak. Op de heenweg van Karnak naar Luxor werd de bark van Amon over land vervoerd langs zes barkschrijnen. De terugweg ging over water, gesleept door de koninklijke boot.
Processie met de bark van Amon zoals afgebeeld op de Rode Kapel
(© University of Memphis)Op de wanden van de Luxortempel heeft Toetanchamon ook de hymnen aangebracht die tijdens het feest werden gezonden:
O Amon, heer van de tronen van de Beide Landen, moge u eeuwig leven!
Een drinkplaats is uitgehouwen, de hemel is teruggevouwen op het zuiden,
een drinkplaats is uitgehouwen, de hemel is teruggevouwen op het noorden,
mogen de zeelieden van Toetanchamon drinken.Het ziet ernaar uit dat er veel werd gezongen, gedanst en gedronken tijdens het festival. Zo ook tijdens het Mooie Dalfeest, waarbij de god Amon (in de vorm van zijn tempelbeeld) een bezoek bracht aan de dodentempels van Mentoehotep II en later Hatsjepsoet in Deir el-Bahari op de westoever van de Nijl. Ook de bevolking kreeg hierbij een kans om een glimp van het godenbeeld op te vangen, en nam de gelegenheid te baat om zich mooi te kleden en de nacht door te brengen bij de graven van overleden familieleden. Ook hierbij mocht alcohol niet ontbreken.
Kunstenaarsimpressie van het Opet-festival (© Balage Balogh)
Een deel van het Opet-festival vond plaats op de processieweg tussen de tempels van Karnak en Luxor (de el-Kebash weg). De laatste jaren is deze weg vrijgelegd (waardoor o.a. woonhuizen hebben moeten wijken) waarbij veel van de oorspronkelijk sfinxenlaan is teruggevonden. De 2,7 km lange weg zal in de herfst worden geopend. In een moderne weergave van het Opetfeest zullen ‘priesters’ beelden van Amon, Moet en Chonsoe over de weg dragen. Ook de moderne Egyptenaren hebben de smaak van parades te pakken!
Sfinxenlaan tussen Karnak en Luxor
-
Nieuwe ontdekkingen
Gezonken schip
Onderwaterarcheologen hebben een militair schip ontdekt in de verzonken stad van Thonis-Heracleion. Ooit was dit Egypte’s grootste zeehaven, nog voor de stichting van de stad Alexandrië door Alexander de Grote in 331 v.Chr. De stad ging ten onder door aardbevingen en vloedgolven. In 2001 werden de resten teruggevonden in Abu Qir bij Alexandrië. De stad wordt opgegraven door een Egyptisch-Frans team.
Het schip zelf zonk waarschijnlijk toen de nabijgelegen tempel van Amon instortte in de tweede eeuw v.Chr. Het is 25 meter lang, met roeiriemen en een groot zeil, gebouwd volgens klassiek recept maar met Egyptische kenmerken. Grieken vestigden zich in Thonis-Heracleion om handel te drijven, en bouwden hun eigen heiligdommen bij de tempel van Amon. De overblijfselen van deze verschillende godshuizen werden door elkaar gevonden.
Bron: Reuters
Havenstad
Een andere havenstad wordt opgegraven door een Pools team van archeologen. In Marea aan het Mariout-meer ten zuiden van Alexandrië is een heel nieuw stadsdeel blootgelegd. De stad werd gesticht tijdens de 25e dynastie (ca. 700 v.Chr.) en was een populaire bestemming voor Christelijke pelgrims. Al in 1866 werd de stad herontdekt.
Tegenwoordig gebruikt men non-invasieve (remote sensing) technieken om de bodem te onderzoeken. Hierdoor is een nieuw stadsdeel ontdekt van 13 hectare met rijtjeshuizen en veranda’s. Pelgrims deden de stad aan op weg naar Abu Mena, waar de koptische heilige Menas van Alexandrië lag begraven. Hier werden onder andere flesjes met heilig water verkocht die over het hele Mediterrane gebied zijn teruggevonden.
Bronnen: Archeologie Online | Antiquity
Dierenmummies
In het UMC in Amsterdam zijn dertien dierenmummies gescand. Deze zijn afkomstig uit de collectie van het Allard Pierson Museum. De krokodil, vissen, vogels, katten, muis en mestkever werden in processie naar de afdeling radiologie gebracht, waar ze werden onderworpen aan hoge resolutie CT-scans.
De meeste van deze dieren bevonden zich in de verzameling van Haagse bankier Constant Lunsingh-Scheurleer, die aan de basis stond van de Amsterdamse collectie. De krokodil bevond zich lange tijd in Engeland. De dieren werden in de eeuwen voor Christus vereerd maar ook gefokt om te worden verwerkt tot mummie, een lucratieve pelgrimshandel.
Door het bestuderen van krokodillenmummie-DNA was Egyptologe Salima Ikram er al achter gekomen dat er meerdere soorten in de Nijl hebben gezwommen (de Crocodylus suchus en Crocodylus niloticus). Behalve dat het heel leuk is om dierenmummies door te lichten, draagt het ook bij aan onderzoek naar uitgestorven en bedreigde soorten.
Bron: Parool
Roofkunst
Op de TEFAF-beurs in Maastricht is een Egyptisch beeldje onderschept dat illegaal het land moet hebben verlaten. Het gaat om een beeldje van de Ouderijks priester Nikauptah. De priester draagt een korte kilt, zijn naam staat op de zijkant.
Het Ministerie van Oudheden heeft het beeldje in samenwerking met de Egyptische ambassade in Den Haag gerepatrieerd. Het zou illegaal zijn opgegraven en was niet bekend bij enig museum of archeologische site in Egypte. Het is waarschijnlijk uit Saqqara afkomstig, aldus directeur Abdel-Gawad van de Recovered Antiquities Administration.
Bron: Ahram
-
Review: De geheime oorsprong
Op 24 juni presenteerde Tom Vanderlaken (pseudoniem van Tom Buijtendorp) zijn fictiedebuut De geheime oorsprong in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Na diverse non-fictie boeken over het Romeinse Rijk volgt nu een thriller in de stijl van Dan Brown. Hoofdpersonen zijn weggelegd voor de Franse verzamelaar Nicolas Dampierre en de Italiaanse journaliste Gina Chimanti. Ook ontbreekt natuurlijk niet een geheime orde met als doel een Bijbels geheim voor altijd in de kiem te smoren.Tom Buijtendorp wees me op zijn nieuwe boek omdat het Rijksmuseum van Oudheden en de grafkapel van Hetepherachty erin een rol spelen. De hoofdpersonen vliegen van hot naar her (niet zo duurzaam natuurlijk) terwijl ze aanwijzingen volgen van de overleden vader van Gina, die onder verdachte omstandigheden aan zijn einde is gekomen. Zo doen de protagonisten niet alleen het RMO in Leiden aan maar ook het Louvre in Parijs, en hoppen in de tweede helft van het boek moeiteloos via Syrië, Libanon en Dubai naar Egypte en uiteindelijk Ethiopië.
De hoofdstukken zijn kort en af en toe zit je op het puntje van je stoel bij een achtervolging, motorvliegles voor beginners of andere waaghalzerij op de top van het hoogste gebouw van de wereld. Tussendoor veel mansplaining van Nicolas aan Gina, die uiteraard knap is. Een groot deel van het boek bestaat uit dialoog, met veel informatie van Genesis en Gilgamesj tot de training van een CIA-agent. De gebeurtenissen worden daardoor een enkele keer wat afgeraffeld, zoals een potentieel spannende vergiftiging in een tombe.
Het moet gezegd worden dat er wel wat Egyptologische foutjes in het boek zitten. Het arbeidersdorp Deir el-Medina wordt in hoofdstuk 74 ‘El-Medina’ genoemd, zo zal niemand het in werkelijkheid aanduiden. Iineferty is Lineferty geworden. En de scène die beschreven wordt in het graf van Hetepherachty toont wel degelijk geiten en geen antilopes. Ook zou ik moslims geen islamieten noemen en is het doorspekken van de spreektaal van een Duitstalig karakter met quasi-Duitse woorden tenenkrommend.
