Musea
-
Groots museumnieuws
Groot, groter, grootst…
De filmpjes zijn u vast al om de oren gevlogen: in Cairo is eindelijk het Grand Egyptian Museum (gedeeltelijk) geopend! In twaalf zalen plus een monumentale beeldentrap worden momenteel 4000 bezoekers per dag getrakteerd op duizenden jaren aan geschiedenis. Volgens de eerste berichten is het een overweldigende ervaring.
Na binnenkomst in het gigantische atrium wordt de bezoeker begroet door een 12 meter hoge kolos van Ramses II. Het beeld werd in de 19e eeuw in stukken ontdekt bij de oude hoofdstad Memphis. Het stond sinds 1955 op het Ramsesplein, waar Cairo’s grootste treinstation is gelegen, en kijkt nu schoongeboend neer op de miljoenen bezoekers die het museum straks hoopt te verwelkomen.
Foto: Artdog Istanbul Een trap die zes verdiepingen beslaat (er zijn ook opties voor mensen die minder goed ter been zijn) voert de bezoeker langs koningsbeelden, architectonische onderdelen van Oudegyptische tempels, godenbeelden en sarcofagen. Boven aangekomen heeft men een episch uitzicht op de piramides.
De twaalf hoofdzalen zijn zowel chronologisch (prehistorie tot Oude Rijk, Middenrijk, Nieuwe Rijk en latere periodes) als thematisch gerangschikt volgens de onderwerpen maatschappij, koningschap en religie. Als bij een bezoek aan Ikea kan men door de collectie slingeren. De objecten zijn mooi en ruim tentoongesteld en er zijn multimedia displays met reconstructies van de monumenten. De Toetanchamon-galerijen worden op een latere datum geopend.
Plattegrond van de nieuw geopende zalen
Met deze ‘soft opening’ wordt het museum getest op gereedheid en bezoekerservaring. De verwachting is dat het museum straks 15.000 bezoekers per dag zal zien, zo’n 5 miljoen per jaar. Het museum is zodanig ontworpen dat het een ongekende stroom toeristen kan accomoderen. Eerder hebben we gehoord over duistere plannen om het Giza-plateau te Disneyficeren met treintjes en stoeltjesliften. Een project om de granieten deklaag van de piramide van Menkaure te herbouwen werd door nationale en internationale archeologen afgeschoten. Volgens optimistische prognoses verwacht Egypte 30% meer toeristen, de bouw van 40 nieuwe hotels in de omgeving en maar liefst 60.000 nieuwe banen.
Het megaproject bij het Giza-plateau heeft tot nu toe 1 miljard (!) dollar gekost. Meer dan tien jaar is er aan het instituut gebouwd, en de vermeende opening werd keer op keer uitgesteld, waaronder vanwege covid. Met 100.000 artefacten wordt dit het grootste archeologische museum ter wereld gewijd aan één cultuur (als we de faraonische en latere culturen over één kam kunnen scheren). Aan een metrostation dat de site verbindt met de rest van de stad wordt nog gewerkt.
U kunt online tickets kopen, doe dit op tijd.
Wilt u mee op reis om dit prachtige museum zelf te bezoeken? Ga mee met Huis van Horus in februari 2025!
In dit filmpje krijgt u een goede indruk van de zalen die tot nu toe geopend zijn:
Hesyre’s houten panelen
Ondertussen zijn in het ‘oude’ Egyptische Museum aan het Tahrirplein de houten panelen uit het mastaba-graf van Hesyre in Saqqara prachtig tentoongesteld. Voor het eerst zijn vijf complete panelen samen te zien sinds hun ontdekking in de 19e eeuw (de overige vijf tot zes waren erg fragmentarisch). De restauratie van de 4500 jaar oude panelen is uitgevoerd in samenwerking met het Franse insituut in Cairo (IFAO).
Middels een replica van een deel van het graf is te zien hoe de panelen oorspronkelijk in nissen waren geplaatst. Het zijn een soort voorlopers van de latere schijndeur. Hesyre staat ook wel bekend als de eerste tandarts in de geschiedenis, en hij leefde onder koning Djoser tijdens de 3e dynastie van het Oude Rijk.
De reis van de tombes
Wilt u meer weten over 19e eeuwse opgravingen in Saqqara? En mastaba’s die verhuisd zijn naar Europese en Amerikaanse musea? En de moderne bestudering van deze graven d.m.v. digitale epigrafie?
Dan kunt u op 12 december een online lezing volgen door de auteur van deze website, getiteld:
De reis van de tombes: De grafkapel van Hetepherachty en andere museum-mastaba’sHopelijk tot ziens in december (online) of februari (in Egypte)!
-
Egyptologisch nieuws
Afgelopen zondag ben ik teruggekomen uit Egypte na een epische rondreis georganiseerd door Huis van Horus. Van Caïro tot Luxor hebben we een keur aan sites bezocht in Midden-Egypte, van de resten van Amarna tot de catacombes van Tuna el-Gebel en de rotsgraven in Beni Hassan. Met exclusieve bezoeken aan het graf van Wahty in Saqqara en het Osireion in Abydos!
Beeld van Ramses II
In Hermopolis hoorden we dat er zojuist een bijzonder beeld van Ramses II was ontdekt. En prompt verscheen dit bericht op het nieuws. Het gaat om een 3,8 meter hoog kalkstenen fragment wat de koning toont met zijn ceremoniële baard, dubbele kroon en uraeus. Ooit moet het complete beeld 7 meter zijn geweest. In Hermopolis zijn de resten te vinden van Nieuwerijks tempels, maar ook uitbreidingen uit de Grieks-Romeinse tijd en een Koptische basiliek waarvan de zuilen weer een voor een worden opgericht.
Foto: Ministerie van Oudheden, Egypte Thebaanse edelman
In Luxor behoorden we tot de eerste 50 bezoekers van het nieuw geopende graf van Neferhotep (TT49). Deze man was schrijver van Amon tijdens de regering van Ay (eind 18e dynastie van het Nieuwe Rijk). Het bevat interessante scènes van de tempel van Karnak en een rotsbeeld van Neferhotep en zijn vrouw Merytre. Het graf is hergebruikt als veestal en woonhuis, maar de roetlaag op wanden en plafond is met behulp van lasers zorgvuldig verwijderd, zodat de beschilderde decoratie weer straalt.
In het graf van Neferhotep, foto: Nicky van de Beek Controverse rond Nubische farao
Helaas gebeurt het steeds vaker dat gestolen erfgoed op de markt komt. Dit keer is zelfs het Rijksmuseum van Oudheden erin getuind. Een shabti (grafbeeldje) van farao Taharqa dat in 2014 is aangekocht door het museum blijkt gestolen uit Soedan. De Spaanse handelaar (die ook actief is op Catawiki) wordt beschuldigd van fraude. Waarschijnlijk is het grafbeeldje tussen 2000 en 2003 gestolen uit het Jebel Barkal Museum, en met valse papieren toegeschreven aan de familie Babeker. Het zou al sinds 1930 in Europa zijn, maar dit blijkt niet te kloppen. Deze zaak belicht maar weer dat er veel geld omgaat in de oudhedenhandel (100.000 euro voor het grafbeeldje van 35 cm), wat illegale praktijken in de hand werkt, en dat herkomstonderzoek prioriteit is.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Boekverkoop in april
In april zal ik zo’n anderhalve week in Nederland zijn, o.a. om een korte lezing te geven tijdens de Week van de Klassieken in het RMO (op zondagavond 14 april). Dat geeft me bovendien gelegenheid om een aantal Egyptologische boeken te verkopen. Van pareltjes tot koopjes, kijk of er iets voor u tussen zit en laat het me weten, dan reserveer ik de boeken voor u: naar de boekverkoop.
(Blij met deze content? Trakteer op een kopje koffie!)
-
Museumnieuws
Wanneer gaat het GEM open?
Dat is een hele goede vraag. Het Grand Egyptian Museum is al jaren notoir omdat de opening steeds wordt uitgesteld. Het laatste nieuws is dat de Grand Staircase (een soort getrapte beeldentuin) sinds 1 december open is voor publiek. De Grand Opening zal naar verluid plaatsvinden in mei 2024. Al twee jaar proberen we met Huis van Horus een reis te plannen waarbij we dit grandiose nieuwe museum meepakken, maar met de Midden-Egypte reis in februari gaat dit dus helaas nog niet lukken.
De bouw van het museum (ca. 1 biljoen dollar) begon in 2005, maar raakte vertraagd door de Arabische Lente en Covid. Als het af is moet de attractie 5 miljoen toeristen per jaar gaan trekken. Eerder werd al gespeculeerd over treintjes en stoeltjesliften, dus ga vooral naar Giza nu het nog geen (complete) speeltuin is. Maar ga ook vooral daarna, want dan kunt u alle 5000 artefacten van Toetanchamon bekijken, mocht u daar uithoudingsvermogen voor hebben.
Hopelijk zijn de Grand Bookshop en Grand Toilets tegen die tijd ook geopend.
Moderne kunst bij de piramides
De piramides gaan met hun tijd mee. Tot 18 november is er moderne kunst te bewonderen op het Giza-plateau (te zien vanaf het uitkijkpunt). In de terugkerende tentoonstelling ‘Forever is Now’ gaan veertien kunstenaars in gesprek met de immense culturele erfenis van deze site, wat leidt tot verrassende werken. Waren de piramides voorheen alleen toneel voor toeristen, de sound-and-light show en een enkele keer een opera, tegenwoordig is er ook ruimte voor kunst en Dior modeshows.
Oog in oog met mummieportretten
Tot 25 februari 2024 is in het Allard Pierson Museum de tentoonstelling Oog in oog. De mensen achter mummieportretten te zien. Ik heb de tentoonstelling nog niet mogen bezoeken, maar ben erg benieuwd. Elk museum lijkt er wel een paar te bezitten: de zogenaamde ‘Fayumportretten’ die de mooi geklede dames en heren tonen uit Romeins Egypte. Zo genoemd omdat ze voornamelijk, maar niet exclusief, in het gebied van het Fayumbekken zijn gevonden. Aan de hand van de haardrachten en sieraden van de afgebeelde vrouwen is zelfs de mode in Keizerlijk Rome te volgen. De portretten werden op panelen geschilderd en ingezwachteld met de mummies op de plek van het gezicht. Het is niet helemaal bekend of de portretten al bij leven werden geschilderd en bijvoorbeeld aan de muur hingen. Veel van de personen zijn jeugdig afgebeeld, maar er zitten ook karakteristieke oudere gezichten tussen. Er zijn zo’n 900 van deze mummieportretten bekend, waarvan er 38 in Amsterdam zijn bijeengebracht. Het lijkt erop dat de tentoonstelling wil benadrukken dat gemummificeerde personen echte mensen zijn en geen objecten, in lijn met recente ontwikkelingen in de museumwereld.
Ander museumnieuws
Het Grieks-Romeinse Museum in Alexandrië is geheel vernieuwd. Conservator Ilona Regulski nam een kijkje en berichtte erover op Instagram. Dit museum is niet te verwarren met het Alexandria National Museum, dat ook veel stukken bevat uit de Grieks-Romeinse periode. Het sinds 2005 gerenoveerde museum bevat o.a. een indrukwekkende Apisstier van zwarte graniet, sarcofagen, terracotta’s en een aandoenlijke stèle met een Ba-vogel in Romeinse stijl.
Ook het Imhotep Museum in Saqqara is heropend. Ondanks de bescheiden afmetingen van dit museum (te bezoeken op het Saqqara kaartje) bevat het enkele topstukken, zoals beelden van de hoge ambtenaren Ptahhotep en Rashepses, het hongersnoodreliëf uit de dalweg van Unas en de beroemde tegeltjes uit de zuidelijke tombe van Djoser (u weet wel, die voor ca. 400 euro per stuk worden verhandeld op Catawiki).
Al met al genoeg reden om erop uit te gaan deze koude winter!
(Psst… U kunt nog mee op reis in februari)