Nieuws
-
Nieuws uit Egypte
4000 jaar oude sieraden
In de begraafplaats van Asasif in Luxor is een graf uit het Middenrijk gevonden! Het is niet het eerste Middenrijks graf in de necropool (daar heb ik er duidelijk meerdere van in mijn database), maar het is wel een bijzondere vondst.
Tijdens restauratiewerkzaamheden aan het graf van Karabasken (TT391) stuitte Elena Pischikova van het South Asasif Project op het Middenrijks graf. In het familiegraf lagen elf mensen begraven met prachtige sieraden, zoals een ketting met 30 kralen van amethyst. Ook waren er ringen en armbanden, amuletten, hangers van kornalijn, koperen spiegels met handvaten in de vorm van een lotusbloem en de godin Hathor, en een fraai vruchtbaarheidsbeeldje van faience.
Vondsten uit het graf (Foto’s: South Asasif Project)
Hoewel de begravingen schade vertonen door vloedgolven (die waren niet ongewoon in de oudheid) zijn vooral de sieraden (inclusief hun originele setting) goed bewaard gebleven. De vondst geeft een bijzondere inkijk in het leven en de dood van mensen die aardig wat te besteden hadden, maar niet de superelite vormden van de Egyptische samenleving. Onder de personen waren vijf vrouwen, twee mannen en drie kinderen. De vondsten wijzen op een datering in de 12e en 13e dynastie – waarschijnlijk is het graf over meerdere generaties in gebruik geweest.
Het is niet verwonderlijk dat er Middenrijks graven in dit gebied te vinden zijn – de koning Montuhotep II bouwde zijn dodentempel tegen de steile rotswand, waar resten van te zien zijn naast de majesteuze gerestaureerde tempel van Hatsjepsoet.
Faraonische pepermunt?
Dat pepermunt goed is tegen een slechte adem wisten we al. Maar maakten de oude Egyptenaren ook gebruik van dit heilzame kruid?
Onderzoekers Jesse Millek en Lutz Popko doken in de claim dat pepermunt al in gedroogde vorm (zeker na 5000 jaar…) in de piramides werd aangetroffen. Nu is er sowieso niet veel in piramides teruggevonden, maar zeker geen pepermunt.
Hoe komt deze fabel dan ter wereld? Pepermunt (Mentha piperita) zou zijn gevonden door de Franse Egyptoloog Gaston Maspero in een graf in Sheikh Abd el-Qurna in Luxor. Er werd een bundeltje twijgen aangetroffen, dat werd onderzocht door de Duitse botanist Georg Schweinfurth. Die concludeerde dat het om pepermunt moest gaan, hoewel dit kruid pas in 1696 in Engeland werd geïdentificeerd.
In een recente lezing sprak ik over de papyrus Ebers. Dit is een medische papyrus uit ca. 1550 v.Chr. met meer dan 800 recepten tegen allerhande kwalen – van hoofdpijn tot vliegenbeten en demonen. In die papyrus staan allerlei ingrediënten genoemd die we eigenlijk nog niet goed weten te vertalen. Zo is er een plant genaamd niania wat lijkt op het Arabische nana voor ‘munt’. Een 19e eeuwse Duitse vertaler van de papyrus koos echter voor het woord ‘pepermunt’ (of, nou ja, ‘Pfefferminz’). Hoewel niania waarschijnlijk wijst op een type munt, is de moderne fabel gebaseerd op een 130 jaar oude vertaalfout. Maar het is wel een goed verhaal.
Graf in 3D
Het Djehuty Project bestudeert de grafmonumenten in Dra Abu el-Naga, om de hoek bij de bovengenoemde Asasif en Sheikh Abd el-Qurna begraafplaatsen. De oudste graven in dit gebied stammen eveneens uit het Middenrijk.
Grafkapel TT 11 echter dateert uit de regering van Hatsjepsoet en Toetmosis III. Het complex bestaat uit een voorhof waar verschillende reliëfs bewaard zijn gebleven, waaronder een autobiografische stèle en beeld van de grafeigenaar. Als men het graf binnengaat stuit de bezoeker op een brede hal, waar onder andere de rijkdommen uit het land Poent zijn afgebeeld. Dan is er een gang waar scènes het begrafenisbanket tonen en de pelgrimstocht naar Abydos per boot. Aan het einde van de gang bevindt zich de kapel zelf, waar Djehuty met zijn ouders uit de rotsen is gehakt.
Bekijk het graf in 3D (linkermuisknop om te draaien, rechtermuisknop om te verplaatsen, scrollen om in te zoomen):
-
Groots museumnieuws
Groot, groter, grootst…
De filmpjes zijn u vast al om de oren gevlogen: in Cairo is eindelijk het Grand Egyptian Museum (gedeeltelijk) geopend! In twaalf zalen plus een monumentale beeldentrap worden momenteel 4000 bezoekers per dag getrakteerd op duizenden jaren aan geschiedenis. Volgens de eerste berichten is het een overweldigende ervaring.
Na binnenkomst in het gigantische atrium wordt de bezoeker begroet door een 12 meter hoge kolos van Ramses II. Het beeld werd in de 19e eeuw in stukken ontdekt bij de oude hoofdstad Memphis. Het stond sinds 1955 op het Ramsesplein, waar Cairo’s grootste treinstation is gelegen, en kijkt nu schoongeboend neer op de miljoenen bezoekers die het museum straks hoopt te verwelkomen.
Foto: Artdog Istanbul Een trap die zes verdiepingen beslaat (er zijn ook opties voor mensen die minder goed ter been zijn) voert de bezoeker langs koningsbeelden, architectonische onderdelen van Oudegyptische tempels, godenbeelden en sarcofagen. Boven aangekomen heeft men een episch uitzicht op de piramides.
De twaalf hoofdzalen zijn zowel chronologisch (prehistorie tot Oude Rijk, Middenrijk, Nieuwe Rijk en latere periodes) als thematisch gerangschikt volgens de onderwerpen maatschappij, koningschap en religie. Als bij een bezoek aan Ikea kan men door de collectie slingeren. De objecten zijn mooi en ruim tentoongesteld en er zijn multimedia displays met reconstructies van de monumenten. De Toetanchamon-galerijen worden op een latere datum geopend.
Plattegrond van de nieuw geopende zalen
Met deze ‘soft opening’ wordt het museum getest op gereedheid en bezoekerservaring. De verwachting is dat het museum straks 15.000 bezoekers per dag zal zien, zo’n 5 miljoen per jaar. Het museum is zodanig ontworpen dat het een ongekende stroom toeristen kan accomoderen. Eerder hebben we gehoord over duistere plannen om het Giza-plateau te Disneyficeren met treintjes en stoeltjesliften. Een project om de granieten deklaag van de piramide van Menkaure te herbouwen werd door nationale en internationale archeologen afgeschoten. Volgens optimistische prognoses verwacht Egypte 30% meer toeristen, de bouw van 40 nieuwe hotels in de omgeving en maar liefst 60.000 nieuwe banen.
Het megaproject bij het Giza-plateau heeft tot nu toe 1 miljard (!) dollar gekost. Meer dan tien jaar is er aan het instituut gebouwd, en de vermeende opening werd keer op keer uitgesteld, waaronder vanwege covid. Met 100.000 artefacten wordt dit het grootste archeologische museum ter wereld gewijd aan één cultuur (als we de faraonische en latere culturen over één kam kunnen scheren). Aan een metrostation dat de site verbindt met de rest van de stad wordt nog gewerkt.
U kunt online tickets kopen, doe dit op tijd.
Wilt u mee op reis om dit prachtige museum zelf te bezoeken? Ga mee met Huis van Horus in februari 2025!
In dit filmpje krijgt u een goede indruk van de zalen die tot nu toe geopend zijn:
Hesyre’s houten panelen
Ondertussen zijn in het ‘oude’ Egyptische Museum aan het Tahrirplein de houten panelen uit het mastaba-graf van Hesyre in Saqqara prachtig tentoongesteld. Voor het eerst zijn vijf complete panelen samen te zien sinds hun ontdekking in de 19e eeuw (de overige vijf tot zes waren erg fragmentarisch). De restauratie van de 4500 jaar oude panelen is uitgevoerd in samenwerking met het Franse insituut in Cairo (IFAO).
Middels een replica van een deel van het graf is te zien hoe de panelen oorspronkelijk in nissen waren geplaatst. Het zijn een soort voorlopers van de latere schijndeur. Hesyre staat ook wel bekend als de eerste tandarts in de geschiedenis, en hij leefde onder koning Djoser tijdens de 3e dynastie van het Oude Rijk.
De reis van de tombes
Wilt u meer weten over 19e eeuwse opgravingen in Saqqara? En mastaba’s die verhuisd zijn naar Europese en Amerikaanse musea? En de moderne bestudering van deze graven d.m.v. digitale epigrafie?
Dan kunt u op 12 december een online lezing volgen door de auteur van deze website, getiteld:
De reis van de tombes: De grafkapel van Hetepherachty en andere museum-mastaba’sHopelijk tot ziens in december (online) of februari (in Egypte)!
-
Kort nieuws
Onderwaterwereld
We kennen deze taferelen al uit de Middellandse Zee bij Alexandrië, maar nu ook uit de Nijl bij Aswan: een Egyptisch-Frans team duikt naar resten van de faraonische beschaving. Ze hebben stèles, inscripties en afbeeldingen gevonden van Amenhotep III, Toetmosis IV, Psamtik II en Apries. Zie hoe de stenen opdoemen in het troebele water… Meer nieuws volgt hopelijk snel!
Romeinse resten
Bij Marsa Matruh aan de noordkust van Egypte is een Romeinse catacombe ontdekt. De begraafplaats werd gevonden door een team van Egyptische archeologen. De catacombe was uit de rotsen gehouwen en bood plaats aan 29 doden. Verder werd er glaswerk, offertafels en beelden aangetroffen. Ook heeft het team een badplaats blootgelegd met een ontvangsthal, badkamers en een watersysteem.
Vrouwen in het Dal der Koningen
Het nieuwe boek van Kathleen Sheppard is uit! Deze auteur focust op de rol van vrouwen in de Egyptologie, zoals Margaret Murray en Caroline Ransom Williams. Haar laatste boek gaat over een aantal vrouwen die actief waren in Egypte tijdens de Vergulde Eeuw. Vooral Amelia Edwards (reizigster, auteur en oprichtster van de EES), Maggie Benson (die samen met haar partner Janet Gourlay de Moet-tempel opgroef) en Emma Andrews (die allerhande opgravingen financierde) komen aan bod. Een heerlijk boek om niet te missen!
