Musea
-
Nieuws uit musea en archieven
Cairo
Het lijkt erop dat het Grand Egyptian Museum dit jubileumjaar (100 jaar na de ontdekking van het graf van Toetanchamon) dan ook echt open gaat. De laatste hand wordt gelegd aan de constructie en het interieur, zodat het geheel op 30 september opgeleverd kan worden. Het museum bevat twaalf zalen en zal 100.000 artefacten huisvesten, waaronder 5000 objecten uit het graf van Toetanchamon waarvan vele nog nooit zijn tentoongesteld.
Het GEM beslaat 500.000 m2 en is daarmee het grootste museum gewijd aan een enkele oude cultuur. Het museum bevindt zich op loopafstand van het Giza-plateau, en zal een boost moeten geven aan het toerisme in Egypte.
Wilt u mee op reis naar Egypte in November? Onder voorbehoud dat het nieuwe museum geopend is zullen we dit zeker bezoeken. Geüpdatete informatie verschijnt binnenkort op de website van Huis van Horus.
Een ander nieuw museum in Cairo is het National Museum of Egyptian Civilization. Deze prachtig vormgegeven collectie bevat een uitgebreide tour langs de Egyptische koninklijke mummies (eerder te zien in het oude museum aan het Tahrirplein), maar biedt nu ook ruimte aan een vaste tentoonstelling over textiel door de eeuwen heen. Van de predynastische periode tot de vroegmoderne tijd, dit museum is zeker een must voor bezoekers aan de stad.
Oxford
In het Bodleian Library is een tentoonstelling te zien over de ontdekking van het graf van Toetanchamon met veel nieuw ontsloten archiefmateriaal. In haarscherpe zwart-witfoto’s van fotograaf Harry Burton, samen met brieven, tekeningen en dagboeken van Howard Carter wordt het verhaal van de honderd jaar oude ontdekking verteld. Ook wordt de rol van Egyptenaren bij de opgraving belicht. Naast het Britse team werkten er 50 lokale Egyptenaren, waaronder kinderen, mee. Beroemd is de foto van de jonge waterdrager met een halsketting van Toetanchamon, die de eerste traptrede naar het graf zou hebben ontdekt.
Howard Carter deed minutieus verslag van alle schatten in het graf, omdat hij getraind was in het kopiëren van scènes van tombes en tempels. Wilt u meer weten over het leven van Howard Carter en zijn werk in Egypte voor en na de ontdekking? Op 1 juni geef ik een online lezing over het onderwerp tijdens de Toetanchamon maand van Huis van Horus. Op 21 juni volgt er een lezing over de tentoonstelling in het Bodleian.
Leiden
In het Rijksmuseum van Oudheden vindt vanaf 22 juni een kleine tentoonstelling plaats over het dodenboek van Qenna. Deze 17 meter lange papyrus is recentelijk gerestaureerd, en zal voor het eerst sinds de aankoop in 1835 volledig te zien zijn. Het dodenboek, een ‘gids’ met magische spreuken voor het hiernamaals, werd op de westoever van Luxor gevonden. Qenna leefde tijdens het Nieuwe Rijk en toen hij gemummificeerd werd kreeg hij de papyrusrol mee op zijn laatste reis.
Toen de eerste directeur van het museum, Caspar Reuvens, het dodenboek aanschafte op een veiling in Londen, liet hij de papyrus in stukken snijden. Een paar vellen werden tentoongesteld terwijl de rest zich in het depot bevond. De papyrus is enkele malen gerestaureerd, maar vaak deden deze pogingen meer kwaad dan goed. De afgelopen drie jaar is het dodenboek volgens moderne maatstaven gerestaureerd en geconserveerd met steun van de Vereniging Rembrandt.
Archiefnieuws
Het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten werd in 1939 opgericht, in de roerige periode voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. Na de inval van de Duitsers werd de pas geopende bibliotheek gesloten, Joodse medewerkers uit de randstad geweerd, moesten onderduiken of verdwenen in kampen, en het academische werk lag nagenoeg stil. Op de website van Things That Talk kunt u een kijkje nemen in de directeurskamer van het NINO en meer leren over het instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft een schenking van 36 glasnegatieven gekregen van de nabestaanden van Willem Johannes Oppenoorth (1883-1959). De afbeeldingen tonen Egypte in de jaren 1910, waarin het vroege toerisme en het sterk veranderde landschap en stadsgezicht van Cairo goed te zien zijn.
Het Museo Egizio in Turijn heeft haar archeologisch fotoarchief online beschikbaar gemaakt. Per site is te zien hoe het eraan toe ging tijdens vroege opgravingen, maar toont ook unieke beelden van objecten en in situ grafdecoratie.
Het graf van Iti en Neferu in Gebelein (link naar foto)
-
Online museumnieuws
Allard Pierson
De tentoonstelling over dit onderwerp is inmiddels afgelopen, maar in dit filmpje vertelt kersverse conservator Ben van den Bercken over het project waarbij de dierenmummies in het Allard Pierson radiologisch zijn onderzocht.
Vorig jaar verwierf het museum een shabti (grafbeeldje) van de Nubische koning Senkamanisken. In dit blog lees je meer over het beeldje. Tot 15 mei is er tevens een kleine tentoonstelling over te zien.
Rijksmuseum van Oudheden
Ondanks dat de musea weer open zijn heeft het RMO in Leiden de online gemeenschap omarmd. Regelmatig zijn er gratis online lezingen te volgen, zoals op 24 april over het dodenboek van Qenna door conservator Daniel Soliman.
Detail van een mummiekist (F 93/10.1a.1) uit het RMO Ook zijn er op de website online tentoonstellingen te zien, zoals deze over mummiekisten gemaakt door Marein Meijer en Helbertijn Krudop.
Student Lauren van Kruijssen heeft een informatieve online tour gemaakt over de sarcofaag van Wahibreemachet, een Griekse migrant in Egypte uit de 26e dynastie.
Berlijn
Online kunt u virtueel door de tentoonstelling Achmim: Ägyptens vergessene Stadt wandelen. Achmim is een van Egypte’s oudste steden waarvan de archeologische resten over de wereld verspreid zijn geraakt. In deze tentoonstelling wordt het verhaal verteld van deze religieus, politiek en cultureel belangrijke stad. De informatie is ook in het Engels beschikbaar.
Dodenboekpapyri
Op de website van Dik van Bommel kunt u een aantal papyri bekijken uit het Egyptisch Museum in Cairo, die op hoge resolutie gefotografeerd zijn.
Bekijk hier als voorbeeld het dodenboekpapyrus van Tashedkhonsu door op de afbeelding te klikken:
Ramose
Op de website Osirisnet staat nu het graf van Ramose (TT55) in Luxor uitvoerig besproken. Dit graf, dat toegankelijk is voor toeristen, is interessant door de combinatie van reliëf, schilderkunst en Amarna-afbeeldingen.
Scène in het graf van Ramose (foto: Nicky van de Beek) 
MastaBaseDe database met scènes uit Ouderijks elitegraven van René van Walsem is nu te downloaden van online repositorium Zenodo. Veel studenten Egyptologie uit Leiden hebben hun BA en MA-scripties geschreven met behulp van deze tool. Een handleiding met informatie over de meest gebruikte zoekfuncties is bijgevoegd. Aan een versie die geschikt is voor Mac-gebruikers wordt nog gewerkt.
-
Egyptologisch nieuws
Het is alweer een tijdje terug dat u op deze website nieuws heeft kunnen lezen uit Egypte. In oktober ben ik twee weken naar Egypte geweest, waarover later meer! Hier alvast het laatste Egyptologische nieuws:
Saqqara
In april 2019 vond een Tsjechische archeologische missie in Zuid-Saqqara het graf van de hoge ambtenaar Khuwy, die leefde aan het einde van de 5e dynastie van het Oude Rijk (rond 2400 v.Chr.). Opvallend aan het graf was de rijke beschildering, die uitzonderlijk goed bewaard is gebleven.
In het graf werd een gemummificeerd lichaam aangetroffen dat technieken en materialen laat zien van duizend jaar na de tijd van Khuwy. Mummificatie tijdens het Oude Rijk was relatief simpel, en als het lichaam van Khuwy blijkt te zijn zou dit onze kennis van de ontwikkeling van mummificatie op zijn kop zetten, aldus expert Salima Ikram. Echter is het ook mogelijk dat het graf is hergebruikt in een latere tijd. Dit moet koolstofdatering uitwijzen.
Het kleurrijke graf van Khuwy (foto: Mohamed El-Shahed/AFP)
Ook is in Saqqara het Nieuwerijks graf van Ptahemwia herontdekt. Niet de Ptahemwia die we kennen van de Nederlandse opgraving, maar een buurman in het gebied dat door Egyptische archeologen wordt onderzocht. Het graf dateert uit de tijd van Ramses II en de eigenaar was onder andere verantwoordelijk voor de schatkist en de veestapel van de koning.
Het graf werd reeds in 1859 gefotografeerd door de Franse Egyptoloog Théodule Devéria, de assistent van Auguste Mariette. Dit is te lezen in een artikel door Nico Staring.
Het graf van Ptahemwia in 2021 (foto’s: See News)
Het graf van Ptahemwia in 1859 (foto: Théodule Devéria)
Heliopolis
In het huidige El-Matariya, een wijk in Cairo, heeft een Egyptisch-Duitse missie tempelblokken gevonden uit de tijd van Nectanebo I (ca. 370 v.Chr.). Ook werden architectonische elementen aangetroffen uit de tijd van Ramses II, Merenptah en koning Apries, wat aangeeft dat de tempel al sinds de 19e dynastie in gebruikt was. De tempel werd keer op keer uitgebreid en verfraaid. Ook uit de Ptolemeïsche Periode zijn er werkplaatsen bekend waarin beelden werden gemaakt en faience shabti’s vervaardigd.
Vondsten uit Heliopolis (foto: Ministry of Tourism and Antiquities)
Luxor
In Luxor wordt alles in gereedheid gebracht om de sfinxenlaan te openen tussen de tempels van Karnak en Luxor. De stad wordt opgeknapt, er zijn honderden lampen geïnstalleerd, paden aangelegd en iedere avond wordt de licht- en geluidsinstallatie uitvoerig getest. De grote opening zou 4 november plaatsvinden met een bezoek aan Luxor door de president, maar deze is tot nader order uitgesteld. Het spektakel moet gepaard gaan met een processie van boten, het Opetfeest waardig, en optredens van zang en dans. De 2,7 km lange weg tussen de twee tempels werd ooit omzoomd door 1350 sfinxen, waarvan er enkele honderden bewaard zijn gebleven.
Een modern Opetfeest? (foto: Chicago House)
In Luxor zijn diverse archeologische opgravingen weer aan het werk, zoals het Middle Kingdom Theban Project. Hun voortgang kun je volgen in het digging diary.
Aswan
In het zuiden van Egypte wil men het Aswan Museum restaureren en uitbreiden. Het museumpje bevindt zich op het eiland Elefantine in de Nijl. Het werd gesticht in 1898 als laatste rustplaats voor Sir William Willcocks, de ingenieur die de Aswandam ontwierp. Daarna werd het omgebouwd tot museum en als zodanig geopend in 1917. Inmiddels is het museum al tien jaar dicht. Het zal worden uitgebreid om plaats te bieden aan meer artefacten, onder andere die ontdekt zijn door de Duitse archeologische missie die sinds 1969 op het eiland werkt.
Archeologische resten op het eiland Elefantine (foto: Nicky van de Beek)
Ander nieuws
Een shabti die zich in het bezit van de vijfde graaf van Carnarvon bevond is nu te zien in het Chau Chak Wing Museum in Australië. Het grafbeeldje werd in 1908 opgegraven in Thebe en behoort aan Senseneb, de moeder van Tetiky die leefde in de 18e dynastie.Carnarvon groef het daar op en het kwam terecht op zijn landgoed Highclere Castle in Engeland. Samen met enkele vondsten uit het graf van Toetanchamon (ontdekt in 1922) was het daar lange tijd verborgen in een kastje dat per opbod bij Sotheby’s verkocht werd. De vinder Maximilian Preston gaf de vondsten terug aan de inmiddels zesde graaf van Carnarvon, maar mocht de shabti houden als dank. Na zijn dood in Zuid-Afrika emigreerde zijn dochter naar Australië, waar haar dochter het weer doneerde aan het museum in Sydney. Een lange reis voor een klein beeldje!